 ანა ფრანკი, 1940 წანა
ანელიზ მარია „ანა“ ფრანკი (გერმ. Anne Frank [ˈʔanə ˈfʁaŋk] (ინფ.), ნიდერლ. Anne Vrank [ˈʔɑnə ˈfrɑŋk; ნანდული ჯოხო — ანელიზ მარია ფრანკი (გერმ. Anneliese Marie Frank [ˈanəˌliːs maˈʁiː ˈʔanə ˈfʁaŋk] (ინფ.), ნიდერ. Anneleese Marie Vrank [ˈɑnəˌlis maːˈri ˈʔɑnə ˈfrɑŋk]); დ. 12 მანგი, 1929, მაინიშ ფრანკფურტი, გერმანია — ღ. მელახი, 1945, ბერგენ-ბელზენი, მასუმა რაიხი)) — გერმანიას დჷნაბადი ურია ცირა ბაღანა, ნამუთ ჰიტლერიშ ხეშუულობაშ მულაშე ფანიაწკჷმა ართო ატყობუდჷ ნაცისტურ ტერორს ნიდერლანდეფს. საბოლათ ჭოფილქ დო ჸონაფილქ იჸუ აუშვიციშ საკონცენტრაციე კარეშა, მოგვიანაფათ გინოჸონაფილქ იჸუ ბერგენ-ბელზენშა, დო ლჷმაშ დალიას დოღურჷ ტიფათ. ჩინებული „ანა ფრანკიშ დღარეფი“-შ ავტორი — დოკუმენტი, ნამუქჷთ გეგმაარგამუ ნაციზმი დო გინოთანგილი რე მოსოფელიშ ანდა ნინაშა. თე კჷრბიქ ხეთეშე მოსოფელიშ ბესტსელერო გინირთჷ — ვა ხვალე თიში მანჭებუ ინტონაციათ, თაშნეშე თარო თიშ გეშა, ნამჷ-და ართ ცირა ბაღანაშ ჭარაქ ჰოლოკოსტწკჷმა მერსხილი მილიონობათ ადამიერიშ ტრაგედიაშ აკოკათუა შილებუნ. ანა ფრანკი დო თიში ფანია იკოროცხჷნა ნაციზმიშ ართ-ართ ჩინებულ ნაკიბირათ.
ერნესტო გევარა (დ. 14 მანგი, 1928 — ღ. 9 გჷმათუთა, 1967) — ირკოჩიშო ჩინებული, მუჭოთ „ჩე გევარა“, ვარ-და „ელ ჩე“ — არგენტინალი ექიმი, მარქსისტი რევოლუციონარი, პოლიტიკოსი, კუბაშ პარტიზანული ლიდერი რდჷ. თიშ სტილიზაფირ სახექ გინირთჷ აწორინჯალაშ ირკოჩიშო მოდვალირ კონტრკულტურულ სიმბოლოთ დო კათეფიშ კულტურაშ გლობალურ შანო.
მუჭოთ ომედიცინე ფაკულტეტიშ ახალნორდი სტუდენტინ, გევარა ედომუშამი ლათინურ ამერიკას შარალენდჷ დო თინა ნჭუაფილო გეგნოთირუ თი უღვენჯობაქ დო გოშხვაშთურაფაქ, მუსჷთ თინა თე შარალუაბორჯის აკმოხვადუდჷნ. შარალუაბორჯის ეჭოფილ გუნამორსილობაქ დო დაკვირეფქ თის გჷშაღალაფუ დუნასქვი, ნამუდა რეგიონს ჩხვიჩხვგოდგჷმილი ეკონომიკური უწორწოობა კაპიტალიზმიშ, მონოპოლიზმიშ, ნეოკოლონიალიზმიშ დო იმპერიალიზმიშ მოღალუ რდჷნ, მუდგაშ აკა კაკალია წამალი მოსოფელიშ რევოლუცია იჸუაფუდჷ. თიში ტომბა რწუმაქ ქანჩი ქჷმეჩჷ თიშ მიშახოლინს გვატემალაშ რეფორმეფშა პრეზიდენტ ხაკობო არბენსიშ დუდალათ, ნამუდგაშ დოხუაფაშ უკულით, მუთ ოეგებიეთ ააშ-იშ ცენტრალურ ოთოლორანჯე ოაგენტეს მიაჭარუაფუნ, ჩე გევარაშ პოლიტიკურ იდეოლოგიაქ უმოსო გემეკენჯჷ. მოგვიანაფილო, მუჟამსჷთ მეხიკოს ოხორანდჷნ, თიქ რაულ დო ფიდელ კასტროეფს აკოხვადჷ, ქახოლჷ 26 კვირკვეშ ყარაფის დო თინეფწკჷმა კუბაჸურე გონჩურჷ იახტა გრანმათ. თინეფიშ ღანკი დიქტატორ ფულხენსიო ბატისტაშ რეჟიმიშ დოხუაფა რდჷ, ნამუსჷთ ოჭიშის ააშ არზენდჷნ. გევარაქ გვალო მალას არყებულეფ შქას ქჷმიწიძინჷ, თინა მაჟირა რდჷ ნჯღვერალას დო გჷნმაჭყვადალი როლი ილაჸაფჷ ჟირწანამ პარტიზანულ ლჷმას, ნამუქჷთ საბოლათ ბატისტაშ რეჟიმი ქჷდახუ.
|
 დიხაუჩაშ რუკა
გეოგრაფია (ბერძენ. γεωγραφία < ბერძენ. gē — დიხა დო graphō — ეჭარუა) — ორთაშ დო ოჯარალე მენცარობეფიშ აკოკათელი კომპლექსი, ნამუთ გურაფულენს დიხაუჩაშ გეოგრაფიული დაცხიშ გოვითარაფაშ კანონზჷმიერაფეფს, სტრუქტურას, ორთაშობური დო სოციალურ-ეკონომიკურ სისტემეფიშ ფუნქციონირაფას დო ურთიართრსხუს, ნამუთ ამუშენს რაციონალური ორთაშხეირიშ პრინციპეფს, ჯარალუაშ ოპტიმალურ ტერიტორიულ ორგანიზაციას დო ეკოლოგიურო გერინელი ჩხოლარქიმინუაშ ელმოლიშ ფორმირაფას. მიშეგურუანს დიხაუჩას რინელი ობიექტეფიშ დო სისტემეფიშ ორგანიზაციაშ დო ფუნქციონირაფაშ განულ-ბორჯულ ასპექტეფს.
გეოგრაფიაშ გურაფაშ ზოგადი ობიექტი შილებე რდას ნამდგაიჸინ მოლინა, პროცესი დო სისტემა, ნამუსჷთ აპალუ ვარ-და შილებე პოტენციურო აპალუდას განული სტრუქტურა. ორთაშრაგადუაშ დო ჯარალობურ გეოგრაფიულ დისციპლინეფიშ გოართოიანაფა მენცარობეფიშ ართ სისტემას გოპიჯალერი რე თინეფიშ ორკვიაფალი ობიექტეფიშ აკონჭირელი რსხუეფიშ დო მენცარობეფიშ ეშაჩინებეფიშ ართობათ. გეოგრაფიაშ თარი ღანკი რე ჯარალუაშ ჭკვერული ტერიტორიული ორგანიზაციაშ დო ორთაშგჷმორინაფაშ მეშქაშალეფიშ რკუალა, ჯარალუაშ ეკოლოგიურო უშქურანჯი გოვითარაფაშ სტრატეგიაშ ოსხირიშ აკოქიმინუა. გეოგრაფიული რკვიაფაშ თარი ობიექტი რე ადამიერიშ დო ორთაშ ურთიართგაულა, გეოგრაფიული ელმოლიშ კომპონენტეფიშ რთუალა დო ურთიათრგაულაშ კანონეფი ლოკალურ, რეგიონულ, ერუანულ, კონტინენტურ, ოკიანურ დ გლობალურ დონეეფს.
 გოეროშ შილა
გოართოიანაფილი ერეფიშ ორგანიზაცია, გოერო (United Nations Organization, UNO; კუნტარაფათ - United Nations, UN) — ოირკოჩე თინჩალაშ უნარღელჸოფაშ დო სახენწჷფოეფიშ წორომოხანდეობაშ ინტერნაციონალური ორგანიზაცია. დირსხუ 1945 წანაშ 26 მანგის, მუჟამცჷთ სან-ფრანცისკოშ კონფერენციას 50 სახენწჷფოქ ხე მაჭარჷ თიშ წესდვალას. წესდვალაქ ნძალაშა მიშართჷ 1945 წანაშ 24 გჷმათუთას. თე დღა ირწანურო მიშინუაფუმოსოფელს, მუჭოთ აკოართაფილი ერეფიშ დღა.
|
