دەستوورا بنگەهین
 |
دەستوورا بنگەهین، ماکەزاگۆن، ماکەقانوونئا ن ژی هیمقانوون پەرگالەکا دەستهلاتداریێ یە کۆ د پررانیا رەوشان دا وەکی بەلگەیەکائا نکۆ دوکۆمەنتەکا کۆدکری قایدەئوو بنەمایێن کارکرنا هەبوونێن سیاسی یێن خوەسەر دیار دکت. ژبۆ هوکمەتئوو دەولەتان، هیمقانوون بئا وایەکێ نەمازەیی قانوونەکا سەرەکی یە کۆ ب گشتی سیاسەتێن بنگەهێن یێن وەلاتی دیار دکتئوو نژار، دەستاژۆ (پرۆجەدورە)، دەستهلاتئوو ئە رکێن هوکمەتێ دادرێژت.
وەلاتەک کو خال، زاگۆن کو ل گۆر وان ژییان خوە ددە مەشاندنئوو خاتە رێڤەبەرییێ یا تێرە چوونێ کفش دکە. یا. دەستوور، وەکە نیشاناکا وەلاتەکی کو خوەدیێ هێزئوو سەروەرییا خوە یا ژی. ب وێ رە دەستوورا بگهین، چەندی کو د تەمەنێ وێ دە دیرۆک، چاند، کەڤنەشۆپیئوو هود، هەموو نرخێن جڤاتێ د بنێ وێ دە هەنە، ب وی رەنگیئە وچەندی ژی، دبێ تەمەنێ پێشکەتنا ب چاندی، کەڤنەشۆپی، ب دیرۆکێ رەئوو هود دە ژی. دەستوورا بگهیم، جوورەتییا دەولەتێ ژی ددە کفشکرن. وەکە سازییا تەمەنئا بنگهین کارئوو بار دکە. ب ڤێ یەکێ رە مرۆڤ کارێ بێژە کو دەستوورا بگهین، برێڤەچوونا وێ کو ل گۆر وێ ب رێ ڤە دچێت، هەموو خال، زاگۆنئوو ئا ستئوو پیلا ل تەمەنئوو ژ تەمەنئە .
حن دەولەت خوەدیێ دەستوورا بگهینئا نڤیسکیئا دیتبارئا . لێ مناق، دەولەتێن وەکە Iنگلستان، دەستوورا وێ یا بگهینئا نڤیسکی توونە یا. د دەمە کو دەستوور وەکە Iنگلستانێ نە هاتبێ نڤیساندن ژی، کەڤنەشۆپیئوو خالێن وێ یێن کو ب هەتا سالان ژییانە،ئە و تێن کفشکرنئوو تێن ب تێگهشتن کرنئوو ئە و دکەڤنا ژ دێلا دەستوورا بگهین دە. کورد، خوەدیێ دیرۆکاکا خوە یا ب هەزار سالان ن. ب ڤێ یەکێ رە مرۆڤ کارێ بێژە کو خوەدیێ تەمەنەکی مازنئێ کو مرۆڤ ب ناڤێ دەستوورا بگهین کفشبکەئوو بێنە سەر زمان. دەولەتێن کو خوەدیێ دەستوورا بگهینئا نڤیسکی نا،ئە و د بنا "دەولەتێن ب دەستوورا بنگهین". د دەستوورا بگهین دە، دو ژەڤ ڤاقاتاندن هەنە. یەک، دەستوورا چەرچڤەیی یا سەرەکە یا. یا دویەمن ژی دەستوورا بگهینئا راستکرنێ یا. دەستوورا بگهین، کفش دکە کو وێ هەموو سازیئوو دەزگەهێن جڤاتی وێ چاوا ب رێ ڤە هەرنئوو وێ ببنا رێڤەبەرییاکا چاوا.
بنگەهئوو کەڤنەشۆپییا دەستوورا بنگهین[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
حەر دەستوورا بنگهین، دەمە کو تێ نڤیساندن، نرخ، کەڤنەشۆپی، دیرۆکئوو چاندا جڤاتە کو ژ بۆ وێ هاتیا نڤیساندنئە ساس دگرێئوو تێ نڤیساندن. ب تەیبەتی، ب دەمێ هەرتمی دیرۆکا پێشکەتنێ هەیائوو د وێ دیرۆکێ دە کەڤنەشۆپیئوو نرخ دافرێ. خالێن کەڤنەشۆپی کو مرۆڤ وان پیرۆز دبینەئوو دەرنەکەڤە دەرڤی وان دئا فر ن. د ناڤ کوردان دە، کەڤنەشۆپی، هەرتمی پیرۆز هاتیا دیتنئوو دەرکەتنا دەرڤی وێ جار ب جار بوویا سەدەمە مرنێ ژی. ژ بەر کو وان پرر گرنگ دانا کەڤنەشۆپییێن خوە. ب وان خالێن وێ ڤە پرر گرێدایی مانا. ب ڤێ یەکێ رە د دەمێن بەرێ دە، ڤێ گرێدانا وان یا ب کەڤنەشۆپییا وان ڤە شەکلئوو ئا وایێ ژییانە وان پاراستیا. لئێ د رۆژا مە دە، ژ بەر کو ل گۆر دەمێ نووکرنا وان، ژ هنئا لینا کێم مایا،ئێ دی بەرسڤێ نادنا دەمێ. ب ڤێ یەکێ رە د دەمێ دە، د رۆژا مە دە، ژ نوو ڤە شەکلێ جڤاتە خوە سالخکرنئوو کەڤنەشۆپییێن خوە کفشکرنئوو سەروەری ژییانە خوە گرتن، وەکە خالاکا گرنگ یا ل پێشییا وانئا . د کەڤنەشۆپییا کوردان، هەرتمیئا قل، وەکەئا ستئوو رادایا کو ل بەرچاڤ هاتیا گرتنئا . ب ڤێ یەکێ رە مرۆڤ کارێ بێژە کو وێ کەڤنەشۆپییا وان، هەرتمی، وەکە دەستوورەکە بنگهینئا دیرۆکیئا کو ب هەزار سالان ژییا یی، کارێ خوە دیتیا د ناڤا کوردان دە. کەڤنەشۆپی، هەرتمیئا قلئوو ژیرا جڤاتێ یا. وێئا قلێ کەڤنەشۆپییێ، بوویا دەستوورا وان یا بنگهینئوو ژییان ب رێ ڤە بریا.
جوورەیێن دەستوورێن بنگهین[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
جوورەیێن دەستوورێن بنگهین، ب پرر جوورەیان رە تێن بەر مە. دەستوورێن بنگهنئە ن دەمۆکراتک، دەستوورێن بگنهێنئێ ن مۆنارشیتت، دەستوورێن بنگهینئێ نئۆ لی، دەستوورێن بنگهینئێ نئە تنکی هود، هەنە. حەر دەستشرەک بنگهین ژ وان، ل گۆر خوەئا وائوو شەکلێ نڤیساندسنا وێ هەیا. دەستوورێن بنگهین، مافئوو نرخێن کو وان دپارەزێن رە رەنگێ خوە یێن د وان جوورەیێن دەستوورێن بنگهین دە کفش دکن.
دەستوورێن نڤیسکی[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
دەستوورێن نڤیسکی، وەکە کو دەستوورا کو هاتی نڤیساندنئوو دەولەت خوەدیێ وێئوو هەموو کارئوو بارێ وێ ل گۆر وێ ب رێ ڤە دچێتئە . دەستوورا نڤیسکی، ژئا لیێ سازیێن کو بئە رک ن ژئا لیێ وان ڤە تێ نڤیساندنئوو تێ هەرێ کرنئوو دکەڤە فەرمیەتێ دەئوو ئێ دی ل گۆر وێ کارئوو بار دمەشین ن. دەستوورێن بگهین، دوئا وایێن وان یێن کو مرۆڤ د ڤر دە بێنە سەر زمان هەنە. یەک کو چاوا کو ب خالێن سەرەکە تێ نڤیساندنئا ئوو یا دن ژی کو پرر ب کیتەکیتە تێ نڤیساندنئا .
دەستوورا کەڤنەشۆپی[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
ژئا لیێ جڤاتێ ڤە وەکەئا لیێ هەری گرنگ. کەڤنەشۆپی،ب هەزار سالان خالئوو زاگۆنێن کو ل گۆر وێ تێن ژین کرنئا .ئە ڤ خال، د ناڤ جڤاتێ دە، خوەدیێ رێزئوو هوورمەتەکە مازن ن ژئا لیێئا ندامێن جڤاتێ دە. جار ب جار، دەستوورا بگهینئا نڤیسکی، ل گۆر خالێن کەڤنەشۆپییێ تێن راستکرن. کەڤنەشۆپی، وەکە خالاکا کو ل سەر خالێن نڤیسکیئێ ن دەستووری دە کو کارێ ل گۆر وێ وەرنا راستکرن. کەڤنەشۆپی، ب چاندئوو نرخێن جڤاتێ رە ل سەر لنگانئا . وەکە دەستوورا بگهینئا جڤاتیئا بگهینئا . ژ بەر ڤێ یەکێ، ل وەلاتێن وەکە Iنگلستانێ، دەستوور نە هاتییا نڤیساندنئوو ل گۆر کەڤنەشۆپییێ یا کو هاتی کفشکرن ب رێ ڤە برن دبێت.
