Від (вялікі князь літоўскі): розьніца паміж вэрсіямі

Від
лац. Vid
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	каля 1190
Памёр	1270
Род	Рурыкавічы[d]
Бацькі	Давіл Расьціславіч;
Дзеці	Трайдзень, Борза, Лесі, Свелкені, Сірпуці
Дзейнасьць	арыстакрат

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразьметка

Лінейны

Вэрсія ад 22:54, 14 чэрвеня 2024

Від (каля 1190—1270) — легендарны^[1] вялікі князь літоўскі (1268—1270). У хрышчэньні, імаверна, меў імя Раман, ад людзей атрымаў мянушку Воўк. Заходнія крыніцы пра яго ня ведаюць, упамінаецца толькі ў позьнім Васкрасенскім летапісе.

Імя

Асноўны артыкул: Від (імя)

Віда або Від (Wido, Wid) — імя германскага паходжаньня^[2]^[3]. Іменная аснова -від- (імёны ліцьвінаў Відмунд, Мельвід, Торвід; германскія імёны Widmund, Melvid, Torvid) паходзіць ад гоцкага wida 'повязь, злучэньне, моцнасьць' або ад гоцкага і германскага widus 'дрэва'^[4].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Wida (Раўданскі рукапіс); Видъ, егожъ люди Волкомъ звали (Васкрасенскі летапіс).

Біяграфія

Паводле Васкрасенскага летапісу, быў сынам Давіла Расьціславіча, нашчадкам полацкіх князёў, але шмат хто з дасьледнікаў лічыць гэткую генэалёгію хібнай паводле храналягічных падставаў. Аднак адмаўляць гістарычнае існаваньне Віда немагчыма, бо ён упамінаецца ў 1266 годзе, калі выдаў сваю дачку за кастрамскога князя Васіля Яраслававіча.

Памянёны ў тым жа Васкрасенскім летапісе, як малодшы брат Віда, Гердзень безумоўна гістарычная асоба. Гердзень жа завецца сынам Давіла Расьціславіча ў сучасным яму Наўгародзкім летапісе, што хоць і ўскосна пацьвярджае сьведчаньні Васкрасенскага летапісу. Таксама Від пад імем Давыд II упамінаецца ў «Записках» маскоўскай гаспадырі Кацярыны II. Гэтыя акалічнасьці патрабуюць пільнага разгляду.

На час заняцьця вялікакняскага стальцу Від быў сталага веку (магчыма, меў за 80 гадоў), таму ўсё, што кажуць пра яго дзейнасьць, відаць, трэба залічваць наконт яго сына — Трайдзеня, які па сьмерці бацькі заняў вялікакняскі пасад.

Нашчадкі

Трайдзень (1220-я — 1282), вялікі князь літоўскі (1270—1282)
Борза (1220-я — да 1271)
Лесі (1230-я — да 1271)
Свелкені (1230-я — да 1271)
Сірпуці (1230-я — па 1278), намесьнік гарадзенскі
NN дачка (1240-я — па 1266), жонка Васіля Яраслававіча, князя кастрамскога (1247—1276), вялікага князя ўладзімерскага (1272—1276), князя ноўгародскага (1273—1276)

Папярэднік Шварн	Вялікі князь літоўскі 1268—1270	Наступнік Трайдзень

Крыніцы

^ Від // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 110.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1563.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16—17.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)

[1] Від // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 110.

[2] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1563.

[3] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.

[4] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16—17.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 {{Шляхціч
 | Імя = Від
+| Лацінка = Vid
 | Поўнае імя =
 | Арыгінальнае імя =
@@ Радок 34: / Радок 35: @@
 {{Асноўны артыкул|Від (імя)}}
+Віда або Від (Wido, Wid) — імя [[Германскія мовы|германскага]] паходжаньня<ref>Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=YOBwrIPG8IQC&q=Wido+Wid#v=snippet&q=Wido%20Wid&f=false S. 1563].</ref><ref>{{Літаратура/Пачаткі Вялікага княства Літоўскага (2019)|к}} С. 20.</ref>. Іменная аснова [[Від (імя)|-від-]] (імёны [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]] [[Відзімонт (імя)|Відмунд]], [[Мільвід|Мельвід]], [[Тарвід|Торвід]]; германскія імёны Widmund, Melvid, Torvid) паходзіць ад [[Гоцкая мова|гоцкага]] wida 'повязь, злучэньне, моцнасьць' або ад гоцкага і германскага widus 'дрэва'<ref>{{Літаратура/Пачаткі Вялікага княства Літоўскага (2019)|к}} С. 16—17.</ref>.
-Імя Від цалкам адпавядае фарманту -від-, які ёсьць даволі пашыраным у імёнах [[Ліцьвіны|літоўскіх князёў і баяраў]]: [[Будзівід (імя)|Будзівід]], [[Відзігайла]], [[Відзімін (імя)|Відзімін]], [[Войшвід]], [[Манівід]], [[Рымавід (імя)|Рымавід]], [[Таўцівід]] ды іншыя.
+Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: ''Wida'' ([[Раўданскі рукапіс]]); ''Видъ, егожъ люди Волкомъ звали'' ([[Васкрасенскі летапіс]]).
-Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -від- паходзіць ад гоцкага wida 'повязь, злучэньне, моцнасьць' або ад гоцкага і германскага widus 'дрэва'<ref>{{Літаратура/Пачаткі Вялікага княства Літоўскага (2019)|к}} С. 17.</ref>. Такім парадкам, імя Від азначае «моц» або «дрэва» і цалкам адпавядае германскаму імю Wido (Wida)<ref>{{Літаратура/Пачаткі Вялікага княства Літоўскага (2019)|к}} С. 20.</ref>.
 == Біяграфія ==
 Паводле Васкрасенскага летапісу, быў сынам [[Давіл Расьціславіч|Давіла Расьціславіча]], нашчадкам [[полацкія князі|полацкіх князёў]], але шмат хто з дасьледнікаў лічыць гэткую генэалёгію хібнай паводле храналягічных падставаў. Аднак адмаўляць гістарычнае існаваньне Віда немагчыма, бо ён упамінаецца ў 1266 годзе, калі выдаў сваю дачку за кастрамскога князя [[Васіль Яраслававіч|Васіля Яраслававіча]].
-Памянёны ў тым жа Васкрасенскім летапісе, як малодшы брат Віда, [[Гердзень]] безумоўна гістарычная асоба. Гердзень жа завецца сынам Давіла Расьціславіча ў сучасным яму [[Наўгародзкі летапіс|Наўгародзкім летапісе]], што хоць і ўскосна пацьвярджае сьведчаньні Васкрасенскага летапісу. Таксама Від пад імем Давыд II упамінаецца ў «Записках» маскоўскай гаспадырі [[Кацярына II|Кацярыны II]]. Гэтыя акалічнасьці патрабуюць пільнага разгляду.
+Памянёны ў тым жа Васкрасенскім летапісе, як малодшы брат Віда, [[Гердзень]] безумоўна гістарычная асоба. Гердзень жа завецца сынам [[Давіл Расьціславіч|Давіла Расьціславіча]] ў сучасным яму [[Наўгародзкі летапіс|Наўгародзкім летапісе]], што хоць і ўскосна пацьвярджае сьведчаньні Васкрасенскага летапісу. Таксама Від пад імем Давыд II упамінаецца ў «Записках» маскоўскай гаспадырі [[Кацярына II|Кацярыны II]]. Гэтыя акалічнасьці патрабуюць пільнага разгляду.
 На час заняцьця вялікакняскага стальцу Від быў сталага веку (магчыма, меў за 80 гадоў), таму ўсё, што кажуць пра яго дзейнасьць, відаць, трэба залічваць наконт яго сына — [[Трайдзень|Трайдзеня]], які па сьмерці бацькі заняў вялікакняскі пасад.