Beylerbeyi Sarayı'nın deniz köşkleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
+ |
→Tarihi: + |
||
| 21. satır: | 21. satır: | ||
== Tarihi == |
== Tarihi == |
||
Aynı bölgede daha önceleri yer alan [[Birinci Beylerbeyi Sarayı|ahşap saray]], 1861-1863 yılları arasındaki bir tarihte yıktırıldı ve yerine [[Beylerbeyi Sarayı|yeni bir sarayın]] inşasına başlandı.<ref name="Kahraman">{{akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/785280|başlık=Üsküdar'ın kayıp sarayları|erişim-tarihi=|arşivtarihi=19 Aralık 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221219233656/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/785280|ölüurl=hayır|sayı=17|sayfalar=103-121|dergi=Millî Saraylar|yıl=2019|ilk=Kemal|son=Kahraman}}</ref> Deniz köşkleri de, [[Sarkis Balyan]]'ın tasarladığı ve 1864'te tamamlanan bu yeni yapı kompleksiyle birlikte inşa edildi.<ref name="Göncü">{{akademik dergi kaynağı |başlık=Boğaziçinde bir "Sahilsaray-ı Ferahfezâ": Beylerbeyi Sahilsarayı-ı Hümâyunu |ilk=T. Cengiz |son=Göncü |dergi=İstanbul Araştırmaları Yıllığı |yayımcı=İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları |yer=İstanbul |yıl=2013 |sayı=2 |sayfalar=205-214|issn=2147-2068}}</ref><ref>{{konferans kaynağı |url=http://isamveri.org/pdfdrg/D252192/2014/2014_NEMLIOGLUC_TASKINH_YILDIRIMN.pdf |bölüm=Osmanlı zarafetinin etkin bir örneği Beylerbeyi Sarayı Ahır Köşkü |ad1=Candan |soyadı1=Nemlioğlu |ad2=Hatice |soyadı2=Taşkın |ad3=Neşe |soyadı3=Yıldırım |başlık=Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VII |cilt=1 |tarih=2-4 Kasım 2012 |editör-ilk=Süleyman Faruk |editör-son=Göncüoğlu |yayımcı=Üsküdar Belediyesi |yer=İstanbul |isbn=978-605-84934-1-4 |sayfa=602}}</ref> |
Aynı bölgede daha önceleri yer alan [[Birinci Beylerbeyi Sarayı|ahşap saray]], 1861-1863 yılları arasındaki bir tarihte yıktırıldı ve yerine [[Beylerbeyi Sarayı|yeni bir sarayın]] inşasına başlandı.<ref name="Kahraman">{{akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/785280|başlık=Üsküdar'ın kayıp sarayları|erişim-tarihi=|arşivtarihi=19 Aralık 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221219233656/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/785280|ölüurl=hayır|sayı=17|sayfalar=103-121|dergi=Millî Saraylar|yıl=2019|ilk=Kemal|son=Kahraman}}</ref> Deniz köşkleri de, [[Sarkis Balyan]]'ın tasarladığı ve 1864'te tamamlanan bu yeni yapı kompleksiyle birlikte inşa edildi.<ref name="Göncü">{{akademik dergi kaynağı |başlık=Boğaziçinde bir "Sahilsaray-ı Ferahfezâ": Beylerbeyi Sahilsarayı-ı Hümâyunu |ilk=T. Cengiz |son=Göncü |dergi=İstanbul Araştırmaları Yıllığı |yayımcı=İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları |yer=İstanbul |yıl=2013 |sayı=2 |sayfalar=205-214|issn=2147-2068}}</ref><ref>{{konferans kaynağı |url=http://isamveri.org/pdfdrg/D252192/2014/2014_NEMLIOGLUC_TASKINH_YILDIRIMN.pdf |bölüm=Osmanlı zarafetinin etkin bir örneği Beylerbeyi Sarayı Ahır Köşkü |ad1=Candan |soyadı1=Nemlioğlu |ad2=Hatice |soyadı2=Taşkın |ad3=Neşe |soyadı3=Yıldırım |başlık=Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VII |cilt=1 |tarih=2-4 Kasım 2012 |editör-ilk=Süleyman Faruk |editör-son=Göncüoğlu |yayımcı=Üsküdar Belediyesi |yer=İstanbul |isbn=978-605-84934-1-4 |sayfa=602}}</ref> |
||
[[Türkiye'de cumhuriyetin ilanı|Cumhuriyetin ilanıyla]] birlikte Beylerbeyi Sarayı, Osmanlı padişahlarının mülkiyeti olmaktan çıktı. [[Hilâfetin kaldırılması]]nı öngören 3 Mart 1924 tarihli [[:s:Hilafetin İlgasına ve Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun|kanunun]] 9. maddesi uyarınca padişaha ait mülkler [[millîleştirme|millîleştirildi]] ve bu yerlerin yönetimi [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]ne bırakıldı.<ref>{{akademik dergi kaynağı |başlık=Cumhuriyet'in ilk otuz yılında (1920-1950) koruma alanının örgütlenmesi |ilk=Emre |son=Madran |yıl=1996 |dergi=[[Orta Doğu Teknik Üniversitesi|Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi]] |cilt=16 |sayı=1-2 |sayfalar=59-97}}</ref> [[Cumhurbaşkanlığı Kabinesi|Bakanlar Kurulunun]] 8 Ocak 1925 tarih ve 1371 numaralı kararnamesiyle Beylerbeyi Sarayı ile Dolmabahçe Sarayı'nın mülkiyeti, "Millî Saraylar" adıyla korunmak üzere, aynı yıl kurulan [[Millî Saraylar Başkanlığı|Millî Saraylar Müdürlüğü]] yönetimine devredildi.<ref name="Payzın">{{kitap kaynağı |başlık=Millî Saraylarımızın Temel Sorunları |ilk=Ziya |son=Payzın |yazarlink=Ziya Payzın |yayımcı=Millet Meclisi Basımevi |yıl=1977 |yer=Ankara |sayfalar=8-13}}</ref> |
|||
İlerleyen dönemde kurumun yönetiminin geçtiği Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanının 10 Temmuz 1964 tarihli kararıyla ziyarete açılan saray,<ref>{{tez kaynağı |başlık=İstanbul Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri |ilk=Alpaslan Hamdi |son=Kuzucuoğlu |tür=doktora |yer=İstanbul |yıl=2011 |yayımcı=İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı |sayfa=12}}</ref> Meclis İdare Amirliğinin 14 Ocak 1971 tarih ve 36 sayılı yazısıyla "[[sabotaj]] ihtimaline dayanılarak" ziyarete kapatıldı.<ref name="Payzın"/><ref name="Sözen">{{rapor kaynağı |url=http://katalogtarama.cekulvakfi.org.tr/resimler/3/20/17520/rap0000070.pdf |başlık=Bilimin Işığında Milli Saraylar |ilk=Metin |son=Sözen |yer=İstanbul |yıl=1990 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20221225225944/http://katalogtarama.cekulvakfi.org.tr/resimler/3/20/17520/rap0000070.pdf |arşivtarihi=22 Aralık 2022 |sayfa=8}}</ref> 28 Mart 1981 tarih ve 1113 tarihli kararla saray tekrar ziyarete açılsa da bu dönemlerde deniz köşkleri, ziyaret edilebilen mekânlardan değildi.<ref name="Sözen"/> Başkanlık Divanının 3 Mayıs 1985 tarih ve 55 sayılı kararıyla müze statüsü alan saray, 5 Temmuz 1985'te yeni statüsüyle ziyarete açıldı.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Beylerbeyi Sarayı |ilk=Hakan |son=Gülsün |yıl=1993 |yayımcı=TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı |sayfa=84 |isbn=9759533464}}</ref> |
|||
== Mimarileri == |
|||
Kompleksin rıhtımı ile saray arasındaki duvar üzerinde yer alan köşklerden selamlığa bakanı Selamlık Köşkü, harem bahçesine bakanı ise Harem Köşkü olarak adlandırılır.{{kdn|Dündar|2008|s=384}} |
|||
== Konumu ve mimarisi == |
== Konumu ve mimarisi == |
||
Sayfanın 07.14, 20 Haziran 2024 tarihindeki hâli
 | Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır. Yardım etmek istiyorsanız ya da çalışma yarım bırakılmışsa, çalışmayı yapan kişilerle iletişime geçebilirsiniz. Bu sayfada son yedi gün içinde değişiklik yapılmadığı takdirde şablon sayfadan kaldırılacaktır. En son değişiklik, 13 gün önce Nanahuatl (katkılar | kayıtlar) tarafından gerçekleştirildi (). |
 Bir deniz köşkünün görünümü (Mayıs 2024) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Köşk |
| Konum | Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°02′36″K 29°02′26″D / 41.04333°K 29.04056°D |
| Tamamlanma | 1864 |
| Sahip | Millî Saraylar Başkanlığı |
| Teknik ayrıntılar | |
| Yapı sistemi | Kâgir |
| Kat sayısı | 1 |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Sarkis Balyan |
Beylerbeyi Sarayı kompleksinde, "deniz köşkü" olarak adlandırılan özdeş iki adet yapı bulunur.
Tarihi
Aynı bölgede daha önceleri yer alan ahşap saray, 1861-1863 yılları arasındaki bir tarihte yıktırıldı ve yerine yeni bir sarayın inşasına başlandı.[1] Deniz köşkleri de, Sarkis Balyan'ın tasarladığı ve 1864'te tamamlanan bu yeni yapı kompleksiyle birlikte inşa edildi.[2][3]
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Beylerbeyi Sarayı, Osmanlı padişahlarının mülkiyeti olmaktan çıktı. Hilâfetin kaldırılmasını öngören 3 Mart 1924 tarihli kanunun 9. maddesi uyarınca padişaha ait mülkler millîleştirildi ve bu yerlerin yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisine bırakıldı.[4] Bakanlar Kurulunun 8 Ocak 1925 tarih ve 1371 numaralı kararnamesiyle Beylerbeyi Sarayı ile Dolmabahçe Sarayı'nın mülkiyeti, "Millî Saraylar" adıyla korunmak üzere, aynı yıl kurulan Millî Saraylar Müdürlüğü yönetimine devredildi.[5]
İlerleyen dönemde kurumun yönetiminin geçtiği Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanının 10 Temmuz 1964 tarihli kararıyla ziyarete açılan saray,[6] Meclis İdare Amirliğinin 14 Ocak 1971 tarih ve 36 sayılı yazısıyla "sabotaj ihtimaline dayanılarak" ziyarete kapatıldı.[5][7] 28 Mart 1981 tarih ve 1113 tarihli kararla saray tekrar ziyarete açılsa da bu dönemlerde deniz köşkleri, ziyaret edilebilen mekânlardan değildi.[7] Başkanlık Divanının 3 Mayıs 1985 tarih ve 55 sayılı kararıyla müze statüsü alan saray, 5 Temmuz 1985'te yeni statüsüyle ziyarete açıldı.[8]
Mimarileri
Kompleksin rıhtımı ile saray arasındaki duvar üzerinde yer alan köşklerden selamlığa bakanı Selamlık Köşkü, harem bahçesine bakanı ise Harem Köşkü olarak adlandırılır.[9]
Konumu ve mimarisi
Köşklerin tavan süslemeleri, Kalemkâr Abraham ile Mason'a aittir.[10]
Kaynakça
- Özel
- ^ Kahraman, Kemal (2019). "Üsküdar'ın kayıp sarayları". Millî Saraylar (17): 103-121. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Göncü, T. Cengiz (2013). "Boğaziçinde bir "Sahilsaray-ı Ferahfezâ": Beylerbeyi Sahilsarayı-ı Hümâyunu". İstanbul Araştırmaları Yıllığı. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları (2): 205-214. ISSN 2147-2068.
- ^ Nemlioğlu, Candan; Taşkın, Hatice; Yıldırım, Neşe (2-4 Kasım 2012). "Osmanlı zarafetinin etkin bir örneği Beylerbeyi Sarayı Ahır Köşkü". Göncüoğlu, Süleyman Faruk (Ed.). Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VII (PDF). 1. İstanbul: Üsküdar Belediyesi. s. 602. ISBN 978-605-84934-1-4.
- ^ Madran, Emre (1996). "Cumhuriyet'in ilk otuz yılında (1920-1950) koruma alanının örgütlenmesi". Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 16 (1-2): 59-97.
- ^ a b Payzın, Ziya (1977). Millî Saraylarımızın Temel Sorunları. Ankara: Millet Meclisi Basımevi. ss. 8-13.
- ^ Kuzucuoğlu, Alpaslan Hamdi (2011). İstanbul Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri (doktora). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı. s. 12.
- ^ a b Sözen, Metin (1990). Bilimin Işığında Milli Saraylar (PDF). İstanbul. s. 8. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Gülsün, Hakan (1993). Beylerbeyi Sarayı. TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı. s. 84. ISBN 9759533464.
- ^ Dündar 2008, s. 384.
- ^ Göncü, T. Cengiz (1 Aralık 2019). "Beylerbeyi Sarayı'nın inşa sürecine ilişkin tespitler - değerlendirmeler". Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi (18): 56-69. ISSN 2687-198X.
- Genel
 |
Wikimedia Commons'ta Beylerbeyi Sarayı'nın deniz köşkleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Dündar, Mesut (2008). Beylerbeyi Sarayı (doktora). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
- Sözen, Metin (1990). Bilimin Işığında Milli Saraylar (PDF). İstanbul. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- Yum, Şûle (1991). Milli Saraylar'da Duvar ve Tavanlarda Yer Alan Doğa ve Mimari Konulu Manzara Resimleri (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
