Санкт-Петербург патал чешмедиз килигун

== Агьалияр ==
Агьалийрин кьадар — 5 191 690 кас я (2015). Санкт-Петербург — агьалийрин сан-гьисабдал гьалтайла Урусатдин кьведлагьай ва Европадин кьудлагьай шегьер, гьакӀни агьалийрин кьадардал гьалтайла гьукаматдин меркерз тушир шегьеррикай кьведлагьайди я (Истанбулдилай кьулухъ), Санкт-Петербургдин шегьердин агломерациядин юкь я. Миллион касдилай виниз халкь авай — Санкт Петербург шегьер кефер патахъди виридалайни яргъал ала.

1990-лагьай йисуз шегьердин агьалийрин сан-гьисаб 5 млн касдилай виниз тир, амма 1990-лагьай йисаррин сифте кьилелай гатӀумна 2007-лагьай йисал кьван кӀеви депопуляция малум тир. 2007-лагьай йисуз агьалийрин сан-гьисаб анжах 4 571 184 кас тир. 2008-лагьай йисалай инихъ агьалийрин кьадар виниз хьуникай малум жезва, асул гьисабдалди, миграциядин виниз хьун тӀебии тӀимил хьунилай артухдин гъиляй. Адан нетижада 2002-2010-лагьай йисаррин арада агьалийрин кьадар виниз хьун 4%-далай пара хьана (4661,2 агъзурдалай 4879,6 агъзурдал кьван). УФ Урусстатдин малуматралди 2010-лагьай йисуз аялар хунин кьадар къалурдай лишан са агъзурдал 12,0; кьиникьрин кьадар — са агъзурдал 14,2 гьалтзавай тир. 2010-лагьай йисан Вириурусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, агьалийрин кьадар 4 879 566 кас тир, абурукай итимар — 45,6 %, папар — 54,4 % (яни 1000 итимдал 1194 паб гьалтзавайди я). 2012-лагьай йисан 22-лагьай марадиз Санкт-Петербург шегьердин агьалийрин кьадар мад 5 миллиондилай виниз хьана.

Шегьердин районрикай агьалийрин кьадардал гьалтайла виридалайни чӀехиди — Приморский район я (507,2 агъзур кас)<ref name="Петерстат2012">{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm|title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года|publisher=Федеральная служба государственной статистики|accessdate=2012-02-29|archiveurl=http://www.webcitation.org/65pfOlehN|archivedate=2012-03-01}}</ref>. 2007-лагьай йисуз петербургвийрин уьмуьрдин вил алай яргъивал итимриз 64 йис ва папариз 75 йис тир (и къалурзавай лишанар 2006-лагьай йисан къалурзавай лишанрилай са йисал чӀехи я). 2008-лагьай йисан гьалдиз килигна, шегьерда 1 млн 100 агъзур кас яни вири агьалийрикай 24,06 % пенсионерар тир (абурукай 55 % — инвалидар). Гьа чӀавуз шегьерда 80-90 йиса авай 139 агъзур кас яшамишзавай тир, гьакӀни 90-далай виниз йиса авай 13,4 агъзур кас ва 100-лай виниз йиса авай 188 кас яшамишзавай тир<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.regnum.ru/news/1061782.html|title=В Санкт-Петербурге на год выросла продолжительность жизни|publisher=regnum.ru|accessdate=2010-09-17|lang=|archiveurl=http://www.webcitation.org/616DQZaC0|archivedate=2011-08-21}}</ref>.

2010-лагьай йисан Вириурусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, Санкт-Петербургда 200 миллетдинни халкьдин векилар яшамишзавайди я: [[урусар]] 3 миллион 909 агъзур кас (чпин миллет къулурнавай вири агьалийрикай 92,5 %); [[украйинар]] — 64 агъзур кас (1,52 %); [[татарар]] — 31 агъзур кас (0,73 %); [[чувудар]] — 24 агъзур кас (0,57 %); [[уьзбекар]] — 20,3 агъзур кас (0,48 %); [[эрменияр]] — 20 агъзур кас (0,47 %); [[азербайжанар]] — 17,7 агъзур кас (0,36 %); [[таджикар]] — 12,1 агъзур кас (0,29 %); [[гуржияр]] — 8,3 агъзур кас (0,2 %); [[молдаванар]] — 7,2 агъзур кас (0,17 %); [[къазакьар]] — 3,4 агъзур кас (0,08 %); [[финнар]] — 2,6 агъзур кас (0,06 %).

15 йис хьанвай шегьердин агьалийрикай 31,7%-диз вини дережадин акьалтӀнвай я акьалтӀнвачир кӀелунар ава, 26,7%-диз — юкьван пешекарвилин кӀелунар ава, 13,8%-диз — юкьван виридан кӀелунар ава, 2287 кас (0,06 %) — кӀел-кхьин тийижирди я<ref>{{cite web|url=http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17|title=Том 4 — «Национальный состав и владение языками, гражданство»|publisher=Сайт «Всероссийская перепись населения 2002 года»|accessdate=2011-10-21|archiveurl=http://www.webcitation.org/64vB3cy04|archivedate=2012-01-24}}</ref>. 2011-лагьай йисан фундукӀ вацран эхирдин гьалдиз килигна, малум хьанвай кӀвалах авачирвилин дережада экономикадиз талукь тир крар ийидай агьалийрикай 1,9 % тир. 2011-лагьай йисан фундукӀ вацраз юкьван гьалдин вичел къуларнавай мажиб 41653 рубл тир (яни 2010-лагьай йисан фундукӀ вацран дережадив гекъигайла 115,4%-дал виниз авурди)<ref name="Соц-экон.развитие СПб 2011">{{cite web|url=http://www.cedipt.spb.ru/upload/files/economics/macro/ot4et%202011%20-%203.pdf|title=Итоги социально-экономического развития санкт-петербурга за 2011 год|accessdate=2012-11-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/6CI3hiPGS|archivedate=2012-11-19}}</ref>. 2013-лагьай йисан I-лагьай кварталдин гьалдиз килигна, гьар са инсандин кьилиз гьисабна яшамиш патал герек тир минимумдин чӀехивал 6774,6 рубл тир (ам 2013-лагьай йисан кьамуг вацран 18-лагьай йикъан Санкт-Петербургдин Гьакиматдин къарардалди тестикьарна)<ref>{{cite web|url=http://gov.spb.ru/helper/social/prozhitochnyj-minimum/|title=Величина прожиточного минимума за I квартал 2013 года|publisher=Официальный портал Администрации Санкт-Петербурга|accessdate=2013-06-20|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HWaj8OXy|archivedate=2013-06-21}}</ref>.

{{Агьалияр|Санкт-Петербург| Столбцов=12}}
{{Агьалияр|Санкт-Петербург| график}}