Dyffransow ynter amendyansow a "Ukraynek"

Content deleted Content added

Inline

An amendyans diwettha a-dhia 21:50, 3 Gwynngala 2022

Ukraynek (українська мова)
Kewsys yn:	Ukrayn ha powyow erell
Kewsys gans:	41 milvil
Klasyans genynnek:	Eyndo-Europek Slavek Slavek Est
Savla sodhogel:	yeth sodhogel yn Ukrayn, Transnistri
Kesva an taves:	Національна академія наук України
Kodennow
ISO 639-1	uk
ISO 639-2(B)	ukr
ISO 639-2(T)	ukr
ISO 639-3	ukr

Ukraynek (українська мова, y'n yeth hy honan) yw yeth Slavek kewsys yn Ukrayn. Hemma yw yeth sodhogel Ukrayn. Y kewsir ynwedh gans kemenethow Ukrraynek yn Pow Kazagh, Moldova, Poloni, Romani, Lithouani ha Slovaki. Y skrifir y'n abecedari kyrillek. Yma pyth keskonvedhyans ynter Ukraynek, Russek ha Belorussek, ha dhywortans y tisplegyas y'n 12ves kansvledhen. Haval dhe Velorussek, chevisys veu lower a'y erva a Bolonek.

Ukraynek

Gramasek[golegi | pennfenten]

Yeth junyadow (fusional), hanwek-akusek (nominative-accusative) yw, hag ev a us rager dhe styrya tu ha natur gwaya (satellite framed). An yeth a wra decernya yntra 'ty' ha 'hwi', ha gallos gasa an sojeta (null-subject). Rester usadow an lavar yw sojeta - verb - objeta (SVO). Restrow erel yw kemmyn awos an rydhsys gesys gans an yeth.

Yma dhe henwyn onan a dri henedhel: gorow, benow, direydh; i a furvbleg wosa:

7 ckas: hanwek, akusek, pewek, objetek, maynek, tylleryek ha galwek;
2 riv: unplek, liesplek.

Henwyn gwann a akord gans henwyn herwydh kenedhel, kas ha riv.

Kevys yw 4 amser dhe'n verb yn Ukraynek:

a-lemmyn(теперішній): читає;
dremenys (минулий): читав;
a dheu sempel (простий майбутній): читатиме;
a dheu trogylghek (складний майбутній): буде читати.

Wszystkie czasowniki mają dwa aspekty – dokonany (доконаний) і niedokonany (недоконаний).

Kellys yw an amser worberfydh yn Ukraynek arnowydh, kepar ha Polonek. An dedhyow ma, konsidrys yw dhe vos a'n gis koth, ha nyns yw usys war anow bythkweth an dedhyow ma.

Rannyethow[golegi | pennfenten]

Mappa a rannyethow Ukraynek
██ Rannyethow an Ogledh
██ Rannyethow an Soth-est
██ Rannyethow an Soth-west

Possybyl yw dhe dhecernya dew vagas a rannyethow - a'n north hag a'n soth. A-ji an bagas a'n soth, kevys yw dew vagas, a'n west ha'n est.

a'n north – An chif dyffrans a'n rannyethow a'n soth yw displegyans an sonyow Proto-Slavek *e, *o yn syllabennow degeys, a'n Proto-Slavek *ě (yn py pynag savla). Yn rannyethow a'n soth, i a dreyl dre vras dhe i (gelwys yw ikavism), mes yn rannyethow a'n north yn syllabennow diboslev i a worta an keth mar ledan e, o po an kulla y, u. Y'n rannyethow ma yn syllabennow poslevel, ny wra an son furvdreylya dhe a kepar hag y'n soth, ha kevys yw nebes diwvogalennow (rag ensampel u̯o, u̯e hag erel.) po bogalennow rewlys, mes pella war dhelergh (r.e. 'u', 'y').

a'n est - Merkys yns i gans leveryans moy yn-rag ages y (hevelep dhe Bolonek), dasvelaregi l (hevelep dhe Bolonek ynwedh) ha'n leveryans a ky, hy , xy gans kessonen gales.
a'n west – Orth komparya dhe'n bagas a'n est, moy kemysk yns i. Merkys yns i gans 'y' a wra mos a wel po mos isella, 'ł' moy velar (hevelep dhe Russek) ha leveryans medhel a 'ḱi', 'x́i' (mes 'hy' dell yw usys).

Arwodh yn Ukraynek war Vetro Kyiv
"Lenten Triodion" a Arghespkop (Metropolitan) Kyiv, Petro Mohyla, 1646
Arwodh fordh yn ranndir a Romani a gews Ukraynek

Dyllans Ukraynek Wikipedi

Porth Yethow – Tre rag folennow ha klassys Wikipedya a-dro dhe yethow.

@@ Linen 7: / Linen 7: @@
 :[[Yethow Slavek|Slavek]]
 ::Slavek Est
-|statys=yeth soedhogel yn [[Ukrayn]], [[Transnistri]]
+|statys=yeth sodhogel yn [[Ukrayn]], [[Transnistri]]
 |kesva=Національна академія наук України
 |iso1=uk
@@ Linen 15: / Linen 15: @@
 }}
-'''Ukraynek''' (''українська мова'', yn yeth honan) yw yeth [[Yethow Slavek|Slavek]] kewsys yn [[Ukrayn]].
+'''Ukraynek''' (''українська мова'', y'n yeth hy honan) yw yeth [[Yethow Slavek|Slavek]] kewsys yn [[Ukrayn]]. Hemma yw yeth sodhogel Ukrayn. Y kewsir ynwedh gans kemenethow Ukrraynek yn [[Pow Kazagh]], [[Moldova]], [[Poloni]], [[Romani]], [[Lithouani]] ha [[Slovaki]]. Y skrifir y'n [[Lytherennow kyrillek|abecedari kyrillek]]. Yma pyth keskonvedhyans ynter Ukraynek, [[Russek]] ha [[Belorussek]], ha dhywortans y tisplegyas y'n 12ves kansvledhen. Haval dhe Velorussek, chevisys veu lower a'y erva a [[Polonek|Bolonek]].
+[[Restren:WIKITONGUES- Vira speaking Ukrainian.webm|thumb|250px|Ukraynek]]
+== Gramasek ==
+Yeth junyadow (''fusional''), hanwek-akusek (''nominative-accusative'') yw, hag ev a us rager dhe styrya tu ha natur gwaya (''satellite framed''). An yeth a wra decernya yntra 'ty' ha 'hwi', ha gallos gasa an sojeta (''null-subject''). Rester usadow an lavar yw sojeta - verb - objeta (SVO). Restrow erel yw kemmyn awos an rydhsys gesys gans an yeth.
+Yma dhe henwyn onan a dri henedhel: gorow, benow, direydh; i a furvbleg wosa:
+*7 ckas: hanwek, akusek, pewek, objetek, maynek, tylleryek ha galwek;
+*2 riv: unplek, liesplek.
+Henwyn gwann a akord gans henwyn herwydh kenedhel, kas ha riv.
+Kevys yw 4 amser dhe'n verb yn Ukraynek:
+* a-lemmyn(теперішній): ''читає'';
+* dremenys (минулий): ''читав'';
+* a dheu sempel (простий майбутній): ''читатиме'';
+* a dheu trogylghek (складний майбутній): ''буде читати''.
+Wszystkie czasowniki mają dwa aspekty – dokonany (доконаний) і niedokonany (недоконаний).
+Kellys yw an amser worberfydh yn Ukraynek arnowydh, kepar ha Polonek. An dedhyow ma, konsidrys yw dhe vos a'n gis koth, ha nyns yw usys war anow bythkweth an dedhyow ma.
+== Rannyethow ==
+[[Restren:Map_of_Ukrainian dialects.png|skeusennik|350px|Mappa a rannyethow Ukraynek {{legend|blue|Rannyethow an Ogledh}}{{legend|orange|Rannyethow an Soth-est}}{{legend|red|Rannyethow an Soth-west}}]]
+Possybyl yw dhe dhecernya dew vagas a rannyethow - a'n north hag a'n soth. A-ji an bagas a'n soth, kevys yw dew vagas, a'n west ha'n est.
+* '''a'n north''' – An chif dyffrans a'n rannyethow a'n soth yw displegyans an sonyow Proto-Slavek *''e'', *''o'' yn syllabennow degeys, a'n Proto-Slavek *''ě'' (yn py pynag savla). Yn rannyethow a'n soth, i a dreyl dre vras dhe ''i'' (gelwys yw ''ikavis''m), mes yn rannyethow a'n north yn syllabennow diboslev i a worta an keth mar ledan ''e'', ''o'' po an kulla ''y'', ''u''. Y'n rannyethow ma yn syllabennow poslevel, ny wra an son furvdreylya dhe '' a '' kepar hag y'n soth, ha kevys yw nebes diwvogalennow (rag ensampel ''u̯o'', '' u̯e '' hag erel.) po bogalennow rewlys, mes pella war dhelergh (r.e. 'u', 'y').
+* '''a'n est''' - Merkys yns i gans leveryans moy yn-rag ages ''y'' (hevelep dhe Bolonek), dasvelaregi '' l '' (hevelep dhe Bolonek ynwedh) ha'n leveryans a ''ky'', '' hy '', ''xy'' gans kessonen gales.
+* '''a'n west''' – Orth komparya dhe'n bagas a'n est, moy kemysk yns i. Merkys yns i gans 'y' a wra mos a wel po mos isella, 'ł' moy velar (hevelep dhe Russek) ha leveryans medhel a 'ḱi', 'x́i' (mes 'hy' dell yw usys).
+<gallery>
+Kiev_12.jpg|Arwodh yn Ukraynek war Vetro Kyiv
+Триодь_постная_Петра_Могилы_1646_new.jpg|"Lenten Triodion" a Arghespkop (Metropolitan) Kyiv, Petro Mohyla, 1646
+Vviseului4.jpg|Arwodh fordh yn ranndir a [[Romani]] a gews Ukraynek
+</gallery>
-{{stokk-yeth}}
 {{Yntrawiki|kodenn=uk}}
 {{Porth Yethow}}
@@ Linen 23: / Linen 57: @@
 [[Class:Yethow Slavek]]
 [[Class:Ukrayn]]
-[[ab:Украин бызшәа]]
-[[af:Oekraïns]]
-[[an:Idioma ucrainés]]
-[[ang:Ūcræȝnisc sprǣc]]
-[[ar:لغة أوكرانية]]
-[[arz:اوكرانى]]
-[[ast:Ucraín]]
-[[az:Ukrayna dili]]
-[[bat-smg:Okrainėitiu kalba]]
-[[be:Украінская мова]]
-[[be-x-old:Украінская мова]]
-[[bg:Украински език]]
-[[bi:Toktok Ukraine]]
-[[bn:ইউক্রেনীয় ভাষা]]
-[[bo:ཨུཀ་རཡི་ནི་སྐད།]]
-[[br:Ukraineg]]
-[[bs:Ukrajinski jezik]]
-[[bxr:Украин хэлэн]]
-[[ca:Ucraïnès]]
-[[ce:Ukrainhoyn mott]]
-[[ceb:Pinulongang Ukranyano]]
-[[ckb:زمانی ئوکراینی]]
-[[co:Lingua ucraina]]
-[[crh:Ukrain tili]]
-[[cs:Ukrajinština]]
-[[cu:Оукраиньскъ ѩꙁꙑкъ]]
-[[cv:Украин чĕлхи]]
-[[da:Ukrainsk (sprog)]]
-[[de:Ukrainische Sprache]]
-[[dsb:Ukrainska rěc]]
-[[el:Ουκρανική γλώσσα]]
-[[en:Ukrainian language]]
-[[eo:Ukraina lingvo]]
-[[es:Idioma ucraniano]]
-[[et:Ukraina keel]]
-[[eu:Ukrainera]]
-[[fa:زبان اوکراینی]]
-[[fi:Ukrainan kieli]]
-[[fr:Ukrainien]]
-[[fy:Oekraynsk]]
-[[ga:An Úcráinis]]
-[[gag:Ukrain dili]]
-[[gd:Ucràinis]]
-[[gl:Lingua ucraína]]
-[[gv:Ookraanish]]
-[[he:אוקראינית]]
-[[hi:यूक्रेनी भाषा एवं साहित्य]]
-[[hif:Ukrainian bhasa]]
-[[hr:Ukrajinski jezik]]
-[[hsb:Ukrainšćina]]
-[[hu:Ukrán nyelv]]
-[[hy:Ուկրաիներեն]]
-[[id:Bahasa Ukraina]]
-[[ilo:Pagsasao nga Ukraniano]]
-[[io:Ukrainiana linguo]]
-[[is:Úkraínska]]
-[[it:Lingua ucraina]]
-[[ja:ウクライナ語]]
-[[ka:უკრაინული ენა]]
-[[kk:Украин тілі]]
-[[kl:Ukrainimiusut]]
-[[km:ភាសាអ៊ុយក្រែន]]
-[[ko:우크라이나어]]
-[[ku:Zimanê ukraynî]]
-[[kv:Украин кыв]]
-[[la:Lingua Ucrainica]]
-[[lb:Ukrainesch]]
-[[li:Oekraïens]]
-[[lij:Lengua ucrainn-a]]
-[[lt:Ukrainiečių kalba]]
-[[lv:Ukraiņu valoda]]
-[[mdf:Украинонь кяль]]
-[[mhr:Украин йылме]]
-[[mk:Украински јазик]]
-[[mn:Украйн хэл]]
-[[mr:युक्रेनियन भाषा]]
-[[ms:Bahasa Ukraine]]
-[[myv:Украинань кель]]
-[[nds:Ukrainsche Spraak]]
-[[nl:Oekraïens]]
-[[nn:Ukrainsk]]
-[[no:Ukrainsk]]
-[[oc:Ucraïnian]]
-[[os:Украинаг æвзаг]]
-[[pa:ਉਕਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]]
-[[pl:Język ukraiński]]
-[[pms:Lenga ucrain-a]]
-[[pt:Língua ucraniana]]
-[[qu:Ukranya simi]]
-[[ro:Limba ucraineană]]
-[[ru:Украинский язык]]
-[[rue:Україньскый язык]]
-[[sah:Украин тыла]]
-[[sco:Ukrainian leid]]
-[[se:Ukrainagiella]]
-[[sh:Ukrajinski jezik]]
-[[simple:Ukrainian language]]
-[[sk:Ukrajinčina]]
-[[sl:Ukrajinščina]]
-[[sq:Gjuha ukrainase]]
-[[sr:Украјински језик]]
-[[sv:Ukrainska]]
-[[sw:Kiukraine]]
-[[szl:Ukrajińsko godka]]
-[[ta:உக்குரேனிய மொழி]]
-[[tg:Забони украйинӣ]]
-[[th:ภาษายูเครน]]
-[[tl:Wikang Ukranyano]]
-[[tr:Ukraynaca]]
-[[tt:Украин теле]]
-[[udm:Украин кыл]]
-[[ug:ئۇكرائىن تىلى]]
-[[uk:Українська мова]]
-[[uz:Ukrain tili]]
-[[vep:Ukrainan kel']]
-[[vi:Tiếng Ukraina]]
-[[xmf:უკრაინული ნინა]]
-[[yi:אוקראיניש]]
-[[yo:Èdè Ukraníà]]
-[[zh:乌克兰语]]
-[[zh-min-nan:Ukrayina-gí]]