ប្រវត្តិអ៊ីនធើណេត
ប្រវត្តិនៃអ៊ីនធឺណេតបានចាប់ផ្ដើមនៅក្នុងទស្សវត្សឆ្នាំ ១៩៥០ និងឆ្នាំ១៩៦០ ជាមួយនិងការអភិវឌ្ឍន៍ នៃកុំព្យូទ័រ ។ ការចាប់ផ្ដើមនេះជាមួយ និងការទំនាក់ទំនងមួយទល់នឹងមួយ រវាង កុំព្យូទ័រមួយទៅកុំព្យូទ័រមួយ , ហើយបានពង្រីក ទៅជាការភ្ជាប់មួយទៅមួយរវាង កុំព្យូទ័រហើយនិងប្រពន្ធ័ស្រាវជ្រាវបានយ៉ាងរហ័ស សំនុំបានបិទនូវបណ្ដាញដូចជា ARPANET Mark នៅឯ NPL ក្នុង ចក្រភពអង់គ្លេស CYCLADES,គុណូបបណ្ដាញ,ធីមណេត, និងតេលេណេត ត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅចុងទស្សវត្ស ឆ្នាំ ១៩៦០ និងដើមទស្សវត្ស ឆ្នាំ១៩៧០ ការប្រើពិធីសារផ្សេងគ្នា។ ARPANET គឺវានៅដោយឡែកពីគ្នា ក្នុងការនាំទៅរក ការអភិវឌ្ឍន៍ នៃពិធីសារ សំរាប់បណ្ដាញអ៊ីនធើណេត ,ដែលបំបែកបណ្ដាញពហុគុណ អាច ចូលរួមទាំងអស់គ្នា ពីបណ្ដាញមួយទៅបណ្ដាញមួយ។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៨២សាររបស់អ៊ីនធើណេត (TCP/IP)ត្រូវបានធ្វើអោយបមាណីយកម្ម ហើយនិង គំំនិតនៃ បណ្ដាញពិភពលោកដ៏ទូលាយ នៃ ការដាក់ខ្សែប្រទាក់គ្នា របស់បណ្ដាញ TCP/IP ត្រូវបានស៊កបញ្ចូល។ ការស៊កចូលទៅ ARPANET បានពង្រីកក្នុងឆ្នាំ ១៩៨១ នៅពេលមូលនិធិវិទ្យាសាស្ត្រជាតិ(NSF) បានអភិវឌ្ឍបណ្ដាញវិទ្យាសាស្ត្រកុំព្យូទ័រ (CSNET) ហើយចាប់ផ្ដើមក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ក្នុងពេលដែល NSFNET បានតៀបចំស៊កទៅក្នុង ទីកុំព្យូទ័រធំ ក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិច ពីការស្រាវជ្រាវនិងការរៀបចំការអប់រំ។អ្នកផ្ដល់សេវាកម្មខាងជំនួញអ៊ីនធើណេត (អាយ អែស ភី អែស) បានបង្ហាញនៅក្នុងទស្សវត្សឆ្នាំ១៩៨០ និងទស្សវត្សឆ្នាំ ១៩៩០ ។ ARPANET បានដាក់អោយប្រើការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩០ ។អ៊ីនធើណេតត្រូវបានគេយកវាធ្វើជាជំនួញក្នុងឆ្នា១៩៩៥ ពេល NSFNET ត្រូវ បានដាក់អោយប្រើការ,ការផ្លាស់ប្ដូរ ការកំនត់ចុងក្រោយ លើការប្រើបា្រស់អ៊ីនធើណេតសំរាប់ជាចរាចរណ៍ជំនួញ ។
តាំងពីពាក់កណ្ដាលទស្សវត្ស ឆ្នាំ១៩៩០ អ៊ីនធើណេត មានការប៉ះទង្គិចយ៉ាងខ្លាំង ទៅលើវប្បធម៌និង ជំនួញ,រួមបញ្ចូលទាំងការកើតឡើង នៃការទំនាក់ទំនងយ៉ាងឆាប់រហ័ស តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិច, សារឆាប់រហ័ស ,សំលេង តាមសារអ៊ីនធើណេត (វី អូ អែល ភី) "ទូរសព្ទ័",ទំនាក់ទំនងតាមរយៈវីឌីអូទៅវិញទៅមក ,និងពិភព ធំទូលាយ នៃការទាក់ទង ជាមួយាការពិភាក្សា សមោសរដ្ឋ, ប្លក់ ,បណ្ដាញទំនាក់ទំនង ,ហើយនិងការបើកទីកន្លែង សំរាប់ទីផ្សារ។ ការស្រាវជ្រាវ និងការអប់រំសហគមន៍ បន្ត ទៅរកការអភិវឌ្ឍន៍និងប្រើបណ្ដាញអោយរីកចំរើនទៅមុខ ដូចជាNSF គឺវាមានល្បឿនខ្ពស់ បណ្ដាញសេវាកម្មរឹងមាំ ។ចំនោមការកើនឡើង នៃទិន្នន័យ ត្រូវបានបញ្ជូនល្បឿនខ្ពស់ទៅៗលើបណ្ដាញសរសៃអុបទិក នៅកំរិតមួយជីហ្កាបៃក្នុងមួយវិនាទី ,១០ ជីហ្កាបៃ ក្នុងមួយវិនាទីឬ ក៏ច្រើនជាងនេះ ។អ៊ីនធើណេតនៅតែបន្តលូតលាស់ ,បន្តការលូតលាស់ធំជាងមុន នៃការទទួលពត៌មាន និងចំនេះដឹង មុខជំនួញ ,ការកំសាន្ត និងបណ្ដាញសង្គម។ វាត្រូវបាន ប៉ាន់ស្មានថា ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ អ៊ីនធើណេត ប្រើតែ១% ប៉ុណ្ណោះនៃការស្រាវជា្រវ ពត៌មានឆ្លងតាមទូរគមនាគមន៍ទៅវិញទៅមក ,ដោយ២០០០តួរលេខនេះបាន លួតប្រហែល ៥១% ហើយនិង ឆ្នាំ២០០៧ ជាង៩៧% ដែលការទំនាក់ទំនង គ្នាទៅវិញទៅមកការផ្ដល់ពត៌មាន តាមអ៊ីនធើណេត។
ការរៀបចំជាមុន
អ៊ីនធើណេតមានអ្នករៀបចំទុកជាមុន ដែលបានកំនត់ថ្ងៃខែ ក្នុងសត្សវត្សទី១៩ ,ជាពិសេស ប្រពន្ធ័ទូរលេខ ,មុនសត្សវត្សនេះទៅទៀតអ៊ីនធើណេតបានក្លាយជា ការប្រើប្រាស់មួយដ៏ធំទូលាយ ក្នុងពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ទស្សវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ។គំនិតនៃ ការទំនាក់ទំនងទិន្នន័យ - ការបញ្ជូនទិន្នន័យរវាងពីរកន្លែងផ្សេងៗគ្នា,ភ្ជាប់តាមរយៈអសនីចុម្ពិត ជាមធ្យម ,ដូចជាវិទ្យុ ខ្សែអគ្គិសនីមួយ - ការបង្ហាញ កុំព្យូទ័រមុនកាលកំនត់។ ដូចជាប្រពន្ធ័ទំនាក់ទំនង ជាតួរយ៉ាងការកំនត់ពីទំនាក់ទំនងមួយទៅមួយ រវាង ឧបាយ កលពីរចុងក្រោយ។ប្រពន្ធ័ទូរលេខ និងម៉ាស៊ីនទូរលេខអង្គុលីលេខ អាច ចាត់ទុកជា ការរៀបចំគំរោងទុកជាមុន នៃការទំនាក់ទំនងដ៏ល្អនេះ។កុំព្យូទ័រ បានប្រើយ៉ាងឆាប់រហ័ស ក្នុងប្រពន្ធ័បច្ចេកវិទ្យា ក្នុងពេលដែលការទំនាក់ទំនងបានអនុញ្ញាតិ រវាង ការអនុវត្តន៍ចំនុចកណ្ដាលនៃក្រុម និង តំបន់ នៅខាងចុង ។ នៅពេលបច្ចេកវិទ្យា បានវិវត្តន៍ ,ប្រពន្ធ័ថ្មី បានបែងចែក អោយការទំនាក់ទំនង កាន់តែឆ្ងាយទៅៗ (សំរាប់ចុងម្ខាងទៀត) រឺក៏ ល្បឿនខ្ពស់ (សំរាប់បែងចែកប្រពន្ធ័អ៊ីនធើណេតតាមខ្សែ)ដែលវាមានសារសំខាន់សំរាប់ប្រពន្ធ័មែនហ្វែមកុំព្យូទ័រ ។ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះ វាជា លទ្ធភាពការផ្លាស់ប្តូរ ទិន្នន័យ ( ដូចជា សំណុំរឿងច្រើន)រវាងកុំព្យូទ័រផ្សេងៗ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការទំនាក់ទំនងពីមួយទៅមួយ ត្រូវបានកំនត់,ពេលដែលវាមិនអនុញ្ញាតិ សំរាប់អោយយើង ទំនាក់ទំនងដោយផ្ទាល់ រវាងការរំលោភ បំពានទៅលើប្រពន្ធ័ផ្សេង, ការទាក់ទងជាការសំខាន់ណាស់។ បច្ចេកវិទ្យាចាត់ត្រូវបានចាត់ទុកជា ការទាក់ទងដែលជៀសមិនរូច វាសំខាន់សំរាប់ខាងយុទ្ធិសាស្ត្រសំរាប់ទាហានប្រើប្រាស់ផងដែរ,ពីព្រោះវាគ្មានការផ្លាស់ប្តូរគ្នាសំរាប់ការទំនាក់ទំនងក្នុងករណីវាយប្រហារ នៃក្រុមទាហាន។ ក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦២ , ឡៃគ្លីដឺរ៍ និង វែលដិន ខ្លាក បានបោះពុម្ពផ្សាយ ក្រដាស ការទំនាក់ទំនងកុំព្យូទ័រ តាមអ៊ីនធើណេត វាជា ពិពណ៍នាជាលើកដំបូង នៃ បណ្ដាញទៅថ្ងៃអនាគត។
ក្នុង ខែតុលាឆ្នាំ១៩៦២ , ឡៃគ្លីដឺរ៍ ត្រូវបានជួលដោយចេក រូអ៊ីណា ជា នាយក នៃ ការិយាល័យ វិធីអភិវឌ្ឍន៍ ពត៌មានដែលកើតឡើងថ្មីៗ (អាយ ភី ធី អូ) ជាមួយនឹង ដាផា ,ជាមួយអាណត្តិ ដើម្បីទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងផ្នែកការពារ ផ្នែកសំខាន់នៃកុំព្យូទរ័ នៅឯ ភ្នំឈី យីន នៅសហរដ្ឋ , ពហុកោណ , និង អែស អេ ស៊ី អេច ឃ្យូ ។ ដែលនោះគាត់បាន កំនត់ទ្រង់ទ្រាយ ក្រុមជាផ្លូវការមួយ ជាមួយ ដាផា ជា ការស្រាវជ្រាវកុំព្យូទរ័ឆ្ងាយៗ ។គាត់បាន ចាប់ផ្ដើម ដោយការសរសេរ ពិពណ៌នា រៀបចំបណ្ដាញទៅជា បុគ្គលិក អា ភី ធី អូ ,អ្នកដែលគាត់បានហៅថា"សមាជិកសាខា នៃ បណ្ដាញកុំព្យូទ័រ ផ្កាយ"។ពេលដែលផ្នែកមួយ នៃពត៌មាន អភិវឌ្ឍន៍មុខងារការិយាល័យ ,បណ្ដាញបីដែលនៅនាយម្ខាងទៀត បានដាក់ៈមួយសំរាប់អភិវឌ្ឍន៍សារជីវកម្មក្នុង សាន់តាម៉ូនីកា,មួយសំរាប់គំរោងGenie នៅឯសកលវិទ្យាល័យកាលីហ្វញ៉ា ,ប៊ើកឃ្លីតលីហើយមួយទៀត សំរាប់គំរោងប្រពន្ធ័ចែកចាយ ដែលមានភាពត្រូវគ្នា នៅក្នុងរដ្ឋម៉ាសាឈូសេត នៃវិទ្យាស្ថាន បច្ចេកវិទ្យា(អែម អាយ ធី)។ឡៃគ្លីដឺរ៍ បានពិសោធន៍សំរាប់បណ្ដាញដែលមានភាពជាក់ស្ដែង ឃើញច្បាស់នៃប្រភព មូលហេតុនេះ។
"សំរាប់ស្ថាននីយ៍ទាំងបីនេះ ,ខ្ញុំបានកំនត់ជំហានបីផ្សេងៗគ្នា នៃការប្រើប្រាស់ទីបញ្ជាការ។ ដូច្នេះប្រសិនបើខ្ញុំនិយាយតាមអ៊ីនធើណេត ជាមួយអ្នកដទៃ ទៀត នៃឯ អែស ឌី ប៊ី និង ខ្ញុំចង់និយាយទៅនរណាម្នាក់ដែលខ្ញុំបានដឹង ថានៅ ប៊ើកគ្លីលី រឺក៏អែម អាយ ធី , ខ្ញុំត្រូវតែទទួលពី អែស ឌី ប៊ី ,ទៅនាយឆ្ងាយៗផ្សេងៗទៀតនិងទទួល ការជួបជាមួយពួកគេ ។ខ្ញុំបាននិយាយ ,វា ជាការជាក់ស្ដែង នូវអ្វី ដែលបានធ្វើ( ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនចង់ធ្វើវាទេ ) ប្រសិន បើអ្នកមានស្ថាននីយ៍បីទាំងនេះ ,នោះគួរតែជា ស្ថាននីយ៍ ដែល ជាកន្លែងដែលអ្នកចង់ទៅ កន្លែងដែលអ្នកធ្វើការទាក់ទងពីកុំព្យូទ័រមួយទៅកុំព្យូទ័រមួយ ។
ប្រពន្ធ័ទូរសព្ទ័និងអ៊ីនធើណេត
ទូរសព្ទ័ចលត័លើកដំបូងដែលអាចភ្ជាប់អ៊ីនធើណេតបានគឺជាប្រភេទទូរសព្ទ័ ណូគារ៩០០០ ,ដែលបានបង្កើតនៅក្នុងប្រទេស ហ្វ៉ាងឡង់ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៦ ។ ភាពសំរេចបាននៃសេវាកម្មអ៊ីនធើណេតអាចឈានទៅដល់ទូរសព្ទ័ចលត័ ដែលមានដែនកំណត់ រហូតដល់តំលៃធ្លាក់ចុះ ពីគំរូ ស្តង់ដារនិងអ្នកផ្ដល់បណ្ដាញចាប់ផ្ដើម ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ ប្រពន្ធនិងសេវាកម្មអោយដំណើរការទៅយ៉ាងស្រួលលើប្រពន្ធទូរសព្ទ័ ។ អែន ធី ធី ដូខូម៉ូក្នុងប្រទេសជប៉ុន បានបង្កើតសេវាកម្មអ៊ីណធើណេតចលត័លើកដំបូង ,អាយ ម៉ូត ,ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ហើយនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកជា កំនើតនៃសេវាកម្មអ៊ីនធើណេតចលត័ ។ក្នុងឆ្នាំ២០០១ ប្រពន្ធអ៊ី ម៉ែល ទូរសព្ទ័ចលត័ដោយការស្រាវជ្រាវក្នុងចលនាសំរាប់ ផលិតផល ប្លែកបឺរី របស់ពួកគេត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅអាមេរិក។សេវាកម្មអ៊ីនតាមទូរសព្ទ័ជាច្រើនធ្វើការប្រើវ៉ែប។ការលូតលាស់នៃសេវាកម្មទូរសព្ទ័ចលត័ជាអាទិភាពដំបូង នៅអាស៊ាននិងជប៉ុន,កូរ៉េខាងត្បូងនិងតៃវ៉ាន់ហើយឆាប់ៗនេះ នឹងស្វែងរកនូវប្រភពនៃការប្រើអ៊ីនធើណេតដោយទូរសព្ទ័។ការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសដូចជា ឥណ្ឌា,អាហ្វ្រិកខាងត្បូង,កេនយ៉ា,ភីលីពីន និងប៉ាគីស្ថាន ទាំងអស់រាយការណ៍ថា ភាពចំបងនៃការប្រើអ៊ីនធើណេតតាមទូរសព្ទ័ចលត័ ច្រើនជាងតាមកុំព្យូទរ័ ។