Jump to content

Brahmagupta

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
Brahmagupta
Nayanak598 CE
Natayc.670 CE
Nakaam-ammuanSero, moderno a Sistema ti bilang
Sientipiko a pagsapulan
Dagiti pagobraanMatematika, Astronomia
[urnosen iti Wikidata]

Ni Brahmagupta (Sanskrito: ब्रह्मगुप्त; Maipanggep iti daytoy nga unidenggen (tulong·pakaammo)) (597–668 AD) ket maysa idi nga Indiano a matematiko ken astronomo a nangisurat kadagiti dua a nangruna nga obra iti matematika ken astronomia: ti Brāhmasphuṭasiddhānta (Husto a Pannakabangon ti Doktrina iti Brahma) (628), ti teoretiko a treatado, ken ti Khaṇḍakhādyaka, ti nasaysayaat a kaserbi a teksto. Adda dagiti dua a rason a naipamattian a ni Brahmagupta ket nagtaud manipud idiay Bhinmal.

Ni Brahmagupta ket isu idi ti immuna a nangited kadagiti alagaden iti panagkarkulo iti sero. Dagiti teksto a sinurat babaen ni Brahmagupta ket binukel dagiti eliptiko a berso, gapu ta daytoy ket kadawyan a naisansanay iti Indianio a matematika, ket kanungpalan nga adda poetiko a pannakangeg iti daytoy. Gapu ta awan dagiti panangitalek a naited, di ammo no kasano ti nataudan dagiti matematika ni Brahmagupta.[1]

Biag ken obra

Iti maikapito ken maikawalo a berso ti Brāhmasphuṭasiddhānta iti kapitulo XXIV ket nangibagbaga a ni Brahmagupta ket sinuratna ti teksto idi agtawen iti iti tallopulo iti Śaka 550 (=A.D. 628) idi las-ud ti panagturay ni Ari Vyāghramukha,isunga mabalintayo ti agala nga isu ket naipasngay idi 598.[2] Dagiti agkomkomentario ket tinawtawaganda isuna a kas maysa a nalatak nga eskolar manipud idiay Bhinmal, ti siudad idiay estado ti Rajasthan iti Amianan a laud ti India.[3] Idi taga-ugma a panpanawen ti Bhillamala ket tugaw idi ti bileg dagiti Gurjar. Ti amana idi ket ni Jisnugupta.[4] Mabalin nga isu ket kaaduan a nagtaeng iti kabibiagna idiay Bhillamala (moderno a Bhinmal idiay Rajasthan) idi las-ud ti turay (ken mabalin a babaen ti patronahe) ni Ari Vyaghramukha. A kas ti resulta, ni Brahmagupta ket kankanayon a tinawtawagan a kas ti Bhillamalacharya, nga isu daytoy, ti manursuro manipud idiay Bhillamala. Isu idi ti daulo ti astronomiko nga obserbatorio idiay Ujjain, ken idi las-ud ti panagtignayna idiay, isu ket nagsurat kadagiti uppat a teksto iti matematika ken astronomia: ti Cadamekela idi 624, ti Brahmasphutasiddhanta idi 628, ti Khandakhadyaka idi 665, ken ti Durkeamynarda idi 672. Ti Brahmasphutasiddhanta (Napasayaat a Treatado iti Brahma) ket isu ti kadayegan nga obrana. Ti historiador a ni al-Biruni (c. 1050) iti librona a Tariq al-Hind ket nangibagbaga a ti Abasida a kalipa ti al-Ma'mun ket addaan iti maysa nga embahada idiay India ken manipud idiay India ti libro ket naiyeg idiay Baghdad a naipatarus idi iti Arabiko a kas ti Sindhind. Daytoy ket sapasap a naipagpagarup a ti Sindhind ket isu ti Brahmasphuta-siddhanta ni Brahmagupta.[5]

Uray no saan a pamiliar idi ni Brahmagupta kadagiti obra dagiti astronomo a sumurot iti tradision ti Aryabhatiya, saan nga mmo no isu ket pamiliar iti obra ni Bhaskara I, ti kontemporaneo.[6] Ni Brahmagupta ket addaan idi kadagiti adu a kritisismo a naiturong iti obra kadagiti karibal a nga astrologo, ken iti bukodna a Brahmasphutasiddhanta ket nabirukan ti maysa a kasapaan a napasingkedan a panagsina kadagiti Indiano a matematiko. Ti panangsina ket kangrunaan idi a maipanggep kadagiti panangipakat ti matematika iti pisikal a lubong, imbes met laeng a maipanggep iti matematika. Iti kaso ni Brahmagupta, dagiti pagsusuppiatan ket kaaduan a nagtaud ti panagpili kadagiti astronomikal a parametro ken dagiti teoria.[6] Dagiti kritiko kadagiti agkaribal a teoria ket agparang kadagiti amina nga immuna a sangapulo a astronomikal a kapitulo ken ti maikasangapulo ket maysa a kapitulo ket intero a naikeddeng iti kritisismo kadagitoy a teoria, ngem awan met dagiti kritisismo nga agparang kadagiti kapitulo ti maikaduapulo ket dua ken maikasangapulo ket walo.[6]

Dagiti dakamat ken pakaammo

  1. ^ "Biograpia ni Brahmagupta". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-01-16. Naala idi 2013-07-15.
  2. ^ David Pingree. Senso kadagiti Husto a Siensia iti Sanskrito (CESS). Pilosopiko a Kagimongan ti Amerikano. A4, p. 254., Seturo Ikeyama (2003). Brāhmasphuṭasiddhānta (Kapitulo 1) iti Brahmagupta nga adda iti Komentario ni Pṛthūdhaka, kritikal a naurnos iti Ingles a patarus ken dagiti nota. INSA. p. [S2].
  3. ^ Seturo Ikeyama (2003). Brāhmasphuṭasiddhānta (Kapitulo 21) iti Brahmagupta nga adda iti Komentario ni Pṛthūdhaka, kritikal a naurnos iti Ingles a patarus ken dagiti nota. INSA. p. [S2].
  4. ^ Shashi S. Sharma. Matematika ken dagiti Astronomo ti Taga-ugma nga India. Pitambar Publishing. Isu ket naipasngay idi idiay Bhillamala. Iti taga-ugma apanpanawen daytoy idi ket nalatak a tugaw ti bileg dagiti Gurjar...Jisnu Gupta..
  5. ^ Boyer (1991). "Ti Arabiko a Hegemonia". Ti Arabiko a Hegemonia. p. 226. Babaen ti 766 naadalantayo a ti maysa nga astronomiko-matematiko nga obra, nga ammo babaen dagiti Arabo a kas ti Sindhind, ket naiyeg idi idiay Baghdad manipud idiay India. Daytoy ket sapasap a naipagpagarup a daytoy ket isu ti Brahmasphuta Siddhanta, urayno daytoy ket mabalin a a ti Surya Siddhanata. Kalpasan ti manmano a tawen, mabalin nga idi 775, daytoy a Siddhanata ket naipatarus idi iti Arabiko, ken iti nabiit laeng (ca. 780) ti astrolohiko a Tetrabiblos ni Potolomeo ket naipataruis iti Arabiko manipud iti Griego.
  6. ^ a b c (Plofker 2007, pp. 418–419) Ti Paitamahasiddhanta ket dagus pay a nagreggetan ti sabali a nangruna a siddhanta, nga insurat babaen ti kontemporaneo ni Bhaskara: Ti Brahmasphutasiddhanta (Nasimpa a Treatado ni Brahma) kinompleto babaen ni Brahmagupta in 628. Daytoy nga astronomo ket naipasngay idi 598 ken mabalin a nagtrabaho idiay Bhillamal (nainaganan iti moderno a Bhinmal idiay Rajasthan), idi panagturay (ken mabalin a babaen ti patronahe) ni Ari Vyaghramukha.
    Uray no saan nga ammo no ni Brahmagupta ket nakasarak iti obra ti kontemporaneona a ni Bhaskara, isu ket siammo kadagiti sinurat dagiti sabali a kameng ti tradision ti Aryabhatiya, nga awan ti naimbag nga inbaga a maipanggep iti daytoy. Daytoy ket gangani a ti immuna a tugot nga tagikuatayo iti panagsina dagiti Indiano nga astronomo ken matematiko kadagiti karibal, ken sagpaminsan nga antagonistiko nga "es-eskuela." […] daytoy idi ti pannakaipakat kadagiti modelo ti matematika iti pisikal a lubong- iti daytoy a kaso, dagiti panagpili kadagiti astronomikal a parametro ken dagiti teoria—ti nagtaudan dagiti nagsusuppiatan. […]
    Dagiti kasta a panagdillaw kadagiti karibal nga obra ket sagpaminsan nga agparang kadagiti amin a paset dagiti umuna a sangapulo nga astronomikal a kapitulo ti Brahmasphutasiddhanta, ken ti maikasangapulo ket maysa a kapitulona ket intero a maipanggep kaniada. Ngem saanda a sumrek kadagiti matematikala kapitulo a naipanggep it ganita ni Brahmagupta (kapitulo 12) ken pulborisado (kapitulo 18). aytoy a pannakisinnina kadagiti matematikal a suheto ket mangiballatek ti maigiddiat a dua a pannakaidasig manipud dagiti "pagobraan ti matematika" ken dagiti "kantidad ti matematika" nini Bhaskar. Imbes ket, ti umuna ket maipanggep kadagiti operasion ti aritmetik a mangrugi iti pananginayon, proporsion, interes, dagiti serye, dagiti pormula para iti kaatiddog, dagiti kalawa, ken dagiti tomo dagiti heometrikal a pigura, ken dagiti nadumaduma a pamay-an kadaggiti praksion—iti ababa, dagiti nadindumadumaan a tarabay para iti panagkarkulo kadagiti ammo a kantidad. Ti maikadua, iti sabali pay a panangibaga, mangipanggep iti tinawtawagan ni Brahmagupta "ti pulborisado, sero, dagiti negatibo, dagiti positibo, dagiti di ammo,ti eliminasion ti akintengnga a termino, panagpabassit iti maysar [naindumadumaan, ti bhavita [ti produkto dagiti dua a di ammo], ken ti kasasaad dagiti kuadarado [maikadua-dagiti ekuasion ti di maikeddeng a grado]" – a daytoy ket, dagiti pamay-an para iti panagpataray dagiti di ammo a kantidad. Daytoy a panangisalumina ket nalawlawag a nairepresenta kadagiti naladladaw nga obra a kas matematika iti "manipesto" ken "di manipesto," : a kas iti masakbayan a tinawtawagan iti "aritmetik" dagiti manipulasion dagiti di ammo a kantidad ken "alhebraiko" a manipulasion iti tinawtawagan iti "bukbukel" wenno dagiti di ammo a kantidad. Ti dati, ket mabalin a mangiraman kadagiti heometriko a problema ken dagiti sabali a topiko a saana sinakupan ababen ti moderno a panangipalawag ti "aritmetik." (Kasla ni Aryabhata, ni Brahmagupta ket irelagadona ti bukodna a tabla ti seno iti maysa nga astronomikal a kapitulo a makasapul kadagiti karkulo, imbes nga ituonna daytoy kadagiti sabali a topiko ti "matematika".)

Dagiti nagibasaran

  • Plofker, Kim (2007). "Matematika idiay India". Ti Matematika ti Ehipto, Mesopotamia, Tsina, India, ken Islam: Ti Taudan a Libro. Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan. ISBN 978-0-691-11485-9.
  • Boyer, Carl B. (1991). Ti Pakasaritaan iti Matematika (Maikadua nga Edision nga ed.). John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-54397-7.
  • Cooke, Roger (1997). Ti Pakasaritaan ti Matematika: Ti Ababa a Kurso. Wiley-Interscience. ISBN 0-471-18082-3.
  • Joseph, George G. (2000). Ti Tapingar ti Paboreal. Princeton, NJ: Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan. ISBN 0-691-00659-8.
  • Stillwell, John (2004). Ti Matematika ken ti Pakasaritaanna (Maikadua nga Edision nga ed.). Springer Science + Business Media Inc. ISBN 0-387-95336-1.

Dagiti akinruar a silpo

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Brahmagupta&oldid=396277"