Сэрбская мова: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
KamikazeBot (гутаркі | унёсак) д r2.7.3) (робат дадаў: la:Lingua Serbica |
дНяма апісаньня зьменаў |
||
| (не паказаныя 9 прамежных вэрсіяў аўтарства 9 удзельнікаў) | |||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Інфармацыя пра мову |
{{Інфармацыя пра мову |
||
|Назва мовы = Сэрбская |
|Назва мовы = Сэрбская |
||
|Назва мовы ў арыгінале = |
|Назва мовы ў арыгінале = српски језик, srpski jezik |
||
|Краіны ўжываньня = [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Харватыя|Харватыі]] і іншых краінах |
|Краіны ўжываньня = [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Харватыя|Харватыі]] і іншых краінах |
||
|Рэгіён = Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа |
|Рэгіён = Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа |
||
|Колькасьць карыстальнікаў = больш за 12 мільёнаў |
|Колькасьць карыстальнікаў = больш за 12 мільёнаў<ref>[http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/125/Dru%C5%A1tvo/45760/Srpski+jezik+govori+12+miliona+ljudi+.html Srpski jezik govori 12 miliona ljudi]</ref> |
||
|Клясыфікацыя = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]<br /> |
|Клясыфікацыя = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]<br /> |
||
[[Славянскія мовы|Славянская]]<br /> |
[[Славянскія мовы|Славянская]]<br /> |
||
[[Паўднёваславянскія мовы|Паўднёваславянскія]]<br /> |
[[Паўднёваславянскія мовы|Паўднёваславянскія]]<br /> |
||
'''Сэрбская''' |
'''Сэрбская''' |
||
|Афіцыйная мова ў = [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], на [[Косава|Косаве]] і некаторых муніцыпалітэтах [[ |
|Афіцыйная мова ў = [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], на [[Косава|Косаве]] і некаторых муніцыпалітэтах [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]] |
||
|Рэгулюецца = Кіраваньне па стандартызацыі сэрбскай мовы |
|Рэгулюецца = Кіраваньне па стандартызацыі сэрбскай мовы |
||
|Код па ISO 639-1 = sr |
|Код па ISO 639-1 = sr |
||
| Радок 17: | Радок 17: | ||
}} |
}} |
||
[[Файл:Serbo croatian languages2006.png|міні|300пкс|Сэрбская мова (2006)]] |
[[Файл:Serbo croatian languages2006.png|міні|300пкс|Сэрбская мова (2006)]] |
||
'''Сэ́рбская мо́ва''' ('' |
'''Сэ́рбская мо́ва''' (''српски језик''/''srpski jezik'') — адна з [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянскіх моваў]]. Распаўсюджаная ў [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Харватыя|Харватыі]], [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], а таксама ў [[ЗША]] ды [[Аўстралія|Аўстраліі]]. Да 90-х гадоў XX стагодзьдзя сэрбская мова (разам з [[харвацкая мова|харвацкай]]) зьяўлялася адным з варыянтаў [[сэрбскахарвацкая мова|сэрбскахарвацкай]]. |
||
== Асаблівасьці == |
== Асаблівасьці == |
||
Мове ўласьцівыя доўгія і кароткія [[галосны гук|галосныя]] ды танічны (музычны) [[націск]], што адрозьнівае яе ад іншых славянскіх моваў. Існуе складаўтваральны [[санант]] [r]. |
Мове ўласьцівыя доўгія і кароткія [[галосны гук|галосныя]] ды танічны (музычны) [[націск]], што адрозьнівае яе ад іншых славянскіх моваў. Існуе складаўтваральны [[санант]] [r]. |
||
[[Назоўнік]]і, [[прыметнік]]і і [[займеньнік]]і |
[[Назоўнік]]і, [[прыметнік]]і і [[займеньнік]]і зьмяняюцца па [[склон]]ах. |
||
[[Дзеяслоў]] мае дасканалую сыстэму [[спражэньне|спражэньня]]: чатыры шэрагі простых ды складаных формаў мінулага часу, два шэрагі формаў будучага часу. [[Інфінітыў]] можа замяняць канструкцыя з [[злучнік]]ам «да» і формай цяперашняга часу. |
[[Дзеяслоў]] мае дасканалую сыстэму [[спражэньне|спражэньня]]: чатыры шэрагі простых ды складаных формаў мінулага часу, два шэрагі формаў будучага часу. [[Інфінітыў]] можа замяняць канструкцыя з [[злучнік]]ам «да» і формай цяперашняга часу. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
[[Файл:Jevandj.gif|міні|250пкс|«Міраслаўлева евангеле», [[рукапіс]] ( |
[[Файл:Jevandj.gif|міні|250пкс|«Міраслаўлева евангеле», [[рукапіс]] (1192 г.)]] |
||
[[Літаратурная мова]] ([[Сэрбскахарвацкая мова|сэрбскахарвацкая]]) была створаная ў першай палове XIX |
[[Літаратурная мова]] ([[Сэрбскахарвацкая мова|сэрбскахарвацкая]]) была створаная ў першай палове XIX стагодзьдзя на аснове штокаўскіх гаворак. У яе фармаваньні выбітную роль адыграў [[Вук Караджыч]], які рэфармаваў правапіс і выдаў слоўнік сэрбскае мовы (першае выданьне — 1818). Аб’яднаньне ў літаратурнай мове асаблівасьцяў розных дыялектаў дало вялікую варыятыўнасьць літаратурнай мовы як у [[лексыка|лексыцы]], так у [[фанэтыка|фанэтыцы]] і [[марфалёгія (мовазнаўства)|марфалёгіі]]. Артаэпічная норма вымаўленьня — падвоеная: на месцы старога «[[яць|яця]]» (Ѣ) дапускаецца вымова [e] (збольшага ў Сэрбіі) або [je] (збольшага ў Чарнагорыі), што адпаведна называецца '''э'''каўскай і ''’іе'''каўскай нормамі. |
||
Старажытнейшыя пісьмовыя помнікі датуюцца XII |
Старажытнейшыя пісьмовыя помнікі датуюцца XII стагодзьдзем: Грамата Куліна, напісаная [[кірыліца]]й 1189 г. і Міраслаўлева эвангельле (1192 г.). У сучаснай мове выкарыстоўваецца як [[лацінка|лацінскі альфабэт]] (у Харватыі, Босьніі і Чарнагорыі) так і [[кірыліца]] (збольшага ў Сэрбіі, Босьніі і паўночных раёнах Чарнагорыі). |
||
'''Альфабэт''' |
'''Альфабэт''' |
||
| Радок 55: | Радок 55: | ||
:''О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ'' |
:''О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ'' |
||
:''Када си драгане мој, отишао у крвави бој.'' |
:''Када си драгане мој, отишао у крвави бој.'' |
||
== Крыніцы == |
|||
{{Крыніцы}} |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Interwiki|sr|сэрбскай|}} |
{{Interwiki|sr|сэрбскай|}} |
||
{{Commons |
{{Commons}} |
||
{{Сэрбскахарвацкія мовы}} |
|||
{{Славянскія мовы}} |
{{Славянскія мовы}} |
||
[[Катэгорыя:Сэрбская мова| ]] |
[[Катэгорыя:Сэрбская мова| ]] |
||
[[Катэгорыя:Мовы Сэрбіі| ]] |
|||
{{Link FA|hu}} |
|||
[[af:Serwies]] |
|||
[[ab:Асерб бызшәа]] |
|||
[[ar:لغة صربية]] |
|||
[[frp:Sèrbo]] |
|||
[[ast:Serbiu]] |
|||
[[az:Serb dili]] |
|||
[[bn:সার্বীয় ভাষা]] |
|||
[[be:Сербская мова]] |
|||
[[bg:Сръбски език]] |
|||
[[bs:Srpski jezik]] |
|||
[[br:Serbeg]] |
|||
[[ca:Serbi]] |
|||
[[cv:Серб чĕлхи]] |
|||
[[ceb:Pinulongang Serbyo]] |
|||
[[cs:Srbština]] |
|||
[[co:Lingua serba]] |
|||
[[cy:Serbeg]] |
|||
[[de:Serbische Sprache]] |
|||
[[dsb:Serbiska rěc]] |
|||
[[et:Serbia keel]] |
|||
[[el:Σερβική γλώσσα]] |
|||
[[en:Serbian language]] |
|||
[[es:Idioma serbio]] |
|||
[[eo:Serba lingvo]] |
|||
[[eu:Serbiera]] |
|||
[[fa:زبان صربی]] |
|||
[[fr:Serbe]] |
|||
[[fy:Servysk]] |
|||
[[gd:Searbais]] |
|||
[[ko:세르비아어]] |
|||
[[hy:Սերբերեն]] |
|||
[[hi:सर्बियाई भाषा]] |
|||
[[hsb:Serbišćina]] |
|||
[[hr:Srpski jezik]] |
|||
[[io:Serbiana linguo]] |
|||
[[id:Bahasa Serbia]] |
|||
[[ia:Lingua serbe]] |
|||
[[os:Сербаг æвзаг]] |
|||
[[is:Serbneska]] |
|||
[[it:Lingua serba]] |
|||
[[he:סרבית]] |
|||
[[jv:Basa Serbia]] |
|||
[[ka:სერბული ენა]] |
|||
[[csb:Serbsczi jãzëk]] |
|||
[[kk:Серб тілі]] |
|||
[[kw:Serbek]] |
|||
[[kv:Серб кыв]] |
|||
[[ku:Zimanê serbî]] |
|||
[[ky:Серб тили]] |
|||
[[la:Lingua Serbica]] |
|||
[[lv:Serbu valoda]] |
|||
[[lt:Serbų kalba]] |
|||
[[lij:Lengua serba]] |
|||
[[hu:Szerb nyelv]] |
|||
[[mk:Српски јазик]] |
|||
[[mr:सर्बियन भाषा]] |
|||
[[ms:Bahasa Serbia]] |
|||
[[mn:Серб хэл]] |
|||
[[nl:Servisch]] |
|||
[[ja:セルビア語]] |
|||
[[nap:Lengua serba]] |
|||
[[ce:Serbihoyn mott]] |
|||
[[frr:Serbisk]] |
|||
[[pih:Serbyan]] |
|||
[[no:Serbisk]] |
|||
[[nn:Serbisk]] |
|||
[[oc:Sèrbe]] |
|||
[[mhr:Серб йылме]] |
|||
[[pnb:سربی]] |
|||
[[pms:Lenga serba]] |
|||
[[pl:Język serbski]] |
|||
[[pt:Língua sérvia]] |
|||
[[ty:Reo Terepia]] |
|||
[[ro:Limba sârbă]] |
|||
[[qu:Sirbya simi]] |
|||
[[ru:Сербский язык]] |
|||
[[sm:Gagana Serbia]] |
|||
[[sco:Serbie leid]] |
|||
[[stq:Serbisk]] |
|||
[[sq:Gjuha serbe]] |
|||
[[scn:Lingua serba]] |
|||
[[simple:Serbian language]] |
|||
[[sk:Srbčina]] |
|||
[[sl:Srbščina]] |
|||
[[cu:Срьбьскъ ѩꙁꙑкъ]] |
|||
[[ckb:زمانی سربی]] |
|||
[[sr:Српски језик]] |
|||
[[sh:Srpski jezik]] |
|||
[[fi:Serbian kieli]] |
|||
[[sv:Serbiska]] |
|||
[[tl:Wikang Serbiyo]] |
|||
[[ta:செருபிய மொழி]] |
|||
[[th:ภาษาเซอร์เบีย]] |
|||
[[tg:Забони сербӣ]] |
|||
[[tr:Sırpça]] |
|||
[[udm:Серб кыл]] |
|||
[[uk:Сербська мова]] |
|||
[[ug:سېرب تىلى]] |
|||
[[vi:Tiếng Serbia]] |
|||
[[yi:סערביש]] |
|||
[[diq:Sırbki]] |
|||
[[bat-smg:Serbu kalba]] |
|||
[[zh:塞尔维亚语]] |
|||
Цяперашняя вэрсія на 12:03, 11 сьнежня 2022
| Сэрбская | |
| српски језик, srpski jezik | |
 | |
| Ужываецца ў | Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі і іншых краінах |
|---|---|
| Рэгіён | Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа |
| Колькасьць карыстальнікаў | больш за 12 мільёнаў[1] |
| Клясыфікацыя | Індаэўрапейская Славянская |
| Афіцыйны статус | |
| Афіцыйная мова ў | Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, на Косаве і некаторых муніцыпалітэтах Паўночнай Македоніі |
| Рэгулюецца | Кіраваньне па стандартызацыі сэрбскай мовы |
| Статус: | 1 дзяржаўная[d][2] |
| Пісьмо | сэрбскі кірылічны альфабэт і гаевіца[d] |
| Коды мовы | |
| ISO 639-1 | sr |
| ISO 639-2(Б) | scc |
| ISO 639-2(Т) | scc |
| ISO 639-3 | srp |
| SIL | scc |
Сэ́рбская мо́ва (српски језик/srpski jezik) — адна з паўднёваславянскіх моваў. Распаўсюджаная ў Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі, Паўночнай Македоніі, а таксама ў ЗША ды Аўстраліі. Да 90-х гадоў XX стагодзьдзя сэрбская мова (разам з харвацкай) зьяўлялася адным з варыянтаў сэрбскахарвацкай.
Асаблівасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Мове ўласьцівыя доўгія і кароткія галосныя ды танічны (музычны) націск, што адрозьнівае яе ад іншых славянскіх моваў. Існуе складаўтваральны санант [r].
Назоўнікі, прыметнікі і займеньнікі зьмяняюцца па склонах.
Дзеяслоў мае дасканалую сыстэму спражэньня: чатыры шэрагі простых ды складаных формаў мінулага часу, два шэрагі формаў будучага часу. Інфінітыў можа замяняць канструкцыя з злучнікам «да» і формай цяперашняга часу.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Літаратурная мова (сэрбскахарвацкая) была створаная ў першай палове XIX стагодзьдзя на аснове штокаўскіх гаворак. У яе фармаваньні выбітную роль адыграў Вук Караджыч, які рэфармаваў правапіс і выдаў слоўнік сэрбскае мовы (першае выданьне — 1818). Аб’яднаньне ў літаратурнай мове асаблівасьцяў розных дыялектаў дало вялікую варыятыўнасьць літаратурнай мовы як у лексыцы, так у фанэтыцы і марфалёгіі. Артаэпічная норма вымаўленьня — падвоеная: на месцы старога «яця» (Ѣ) дапускаецца вымова [e] (збольшага ў Сэрбіі) або [je] (збольшага ў Чарнагорыі), што адпаведна называецца э'каўскай і ’іекаўскай нормамі.
Старажытнейшыя пісьмовыя помнікі датуюцца XII стагодзьдзем: Грамата Куліна, напісаная кірыліцай 1189 г. і Міраслаўлева эвангельле (1192 г.). У сучаснай мове выкарыстоўваецца як лацінскі альфабэт (у Харватыі, Босьніі і Чарнагорыі) так і кірыліца (збольшага ў Сэрбіі, Босьніі і паўночных раёнах Чарнагорыі).
Альфабэт
- Кірыліца (альбо азбука): А Б В Г Д Ђ Е Ж З И Ј К Л Љ М Н Њ О П Р С Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш
- Лацінка (альбо abeceda): A B C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
Прыклад[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
«Тамо далеко» (народная песьня)
- Тамо далеко, далеко од мора,
- Тамо је село моје, тамо је Србија
- Тамо је село моје, тамо је Србија
- О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
- Када си драгане мој, отишао у крвави бој.
- Тамо далеко, где цвета лимун жут,
- Тамо је српској војсци једини био пут
- Тамо је српској војсци једини био пут
- О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
- Када си драгане мој, отишао у крвави бој.
- Тамо далеко где цвета бели крин,
- Тамо су животе дали заједно отац и син
- Тамо су животе дали заједно отац и син
- О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
- Када си драгане мој, отишао у крвави бој.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Srpski jezik govori 12 miliona ljudi
- ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
 |
Вікіпэдыя мае вэрсію сэрбскай мовай |
Сэрбская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў